Frengi Hastalığı Nedir? Bulaşması Teşhisi ve Tedavisi

Frengi Hastalığı Nedir? Bulaşması Teşhisi ve Tedavisi, Genellikle cinsel ilişkilerle bulaşan hastalık.

Frengi Hastalığının Tarihi ve Ortaya Çıkışı

Arkeoloji kazılarında ortaya çıkarılan Tarih öncesi’nden kalma insan iskeletlerindeki izler, frenginin çok eski bir hastalık olduğunu kanıtlar. Amerika’nın bulunmasından sonra Avrupa’ya Rönesans döneminde girdiği sanılan frengi bu kıtada büyük salgınlar yaratmış, çeşitli yolculuklarla da Asya ve Afrika’ya yayılmıştır.

Günümüzde Dünya Sağlık Örgütü’nün çıkardığı istatistiklere bakılacak olursa, hastalığın gelişmiş ülkelerde de yaygınlaştığı görülür.

Frengi Hastalığının Sebebi

Frengi hastalığına yol açan treponema (Treponema pallidum) mikrobu 1905 yılında Schaudinn tarafından bulundu. Çoğunlukla cinsel ilişkiyle bulaşan frengi, deri ve mukozada bir bozun varsa, mikroplu eşyalar (bardak, pipo, tuvalette oturulan yer, vb.) yoluyla da geçebilir. Hastalık birinci, ikinci ve üçüncü dönem olarak adlandırılan üç dönem halinde ilerler.

Frengi Hastalığının Birinci Dönemi

Birinci dönem, hastalığın ilk belirtisi olan ve genellikle cinsel organlar düzeyinde rastlanan şankr’la kendini gösterir; hastalığın bulaşmasından 15-25 gün sonra, küçük bir yara biçiminde başlayan şankr gittikçe büyüyerek 2-3 gün içinde gerçek bir şankr haline gelir: Bu, yuvarlak ya da oval biçimde olan, sert bir zemine oturan 15-18 mm çapında, kırmızı renkte, kenarsız, mikroskopla incelendiğinde treponema içerdiği görülen bir sıvı salgılayan ağrısız ve yüzeysel bir yaradır. Şankrla birlikte, yakınında, özellikle de kasıkta sert, hareketli ve ağrısız lenf düğümlerinden oluşan bir lenf düğümü büyümesi (adenopati) görülür. Şankr tedavi edilirse birkaç günde kaybolur, tedavi edilmezse 20-30 gün sürer ve deri renginin kaybolduğu bir iz bırakarak ortadan kalkar. Altındaki sertleşme ve yakınındaki lenf düğümü büyümesiyse uzun bir süre daha varlığını sürdürür.

Frengi Hastalığının İkinci Dönemi

Frenginin ikinci dönemi genellikle bulaşmadan 6 hafta sonra ortaya çıkar ve 2-3 yıl boyunca sürer. Bir yandan, deri ve mukozalardaki bozunlar, öte yandan da treponemaların çeşitli organlara dağılmasına bağlı genel bozunlarla kendini belli eder. Başlıca deri belirtileri şunlardır: Yüz, kol ve bacaklar dışında bütün bedeni kaplayan, yüzeysel, çok soluk bozunların ortaya çıkmasıyla kendini gösteren pembe lekeler ve daha büyük, daha çıkıntılı, bedenin her yerinde bulunabilen ve çok çeşitli biçimlerde (mememsi, yaralaşmış, pigtnentli, vb.) olabilen bozunlar olan frengi bozunları. Bu belirtilere bazen tırnak ve saç dökülmesi de eklenir. Mukoza bozunları daha çok ağız ve dölyolunu tutar. Bu dönemde, sıklıkla ateş, kansızlık, halsizlik, başağrıları ve bedenin birçok bölgesindeki lenf düğümlerinde büyüme görülür. Ayrıca hastalık bütün iç organlara yayılabilir: Beyin-omurilik zarları,karaciğer, böbrek, dalak, vb.

Frengi Hastalığının Üçüncü Dönemi

Üçüncü dönem, şankrdan yıllar sonra sinsice ortaya çıkan ve organlara derinine zarar verdiği için çok ciddi olan geç bozunlarla kendini gösterir. Bunlar, genellikle deride bulunan ve zamanla yaralaşan düğümcükler olan frengi gomları; genellikle kaval kemiğini tutan anormal kemik çıkıntıları olan egzostozlar; üçüncü dönem frengi menenjiti; karaciğerin, sertleşme ve gom oluşumuyla birlikte ilerleyen üçüncü dönem frengisi ile böbrek ve akciğerin üçüncü dönem frengisidir. Bu evrede komplikasyonlar özellikle iki sistemi tutar; Kalp-anaatardamar sistemi (anaatardamar iltihabı olan aortit, anevrizma) ve sinir sistemi (genel felç, tabes [omurilik arka kordonlarının iltihabı)). Ama bu, hastalığın ilerleyişinin yalın bir betimlemesidir. Gerçekte, birinci dönemden sonra, frengi sessiz ilerler ve üçüncü dönem bozunları 10-20 yıl sonra ortaya çıkar.

Frengi kalıtsal bir hastalık değildir, ama frenginin doğuştan frengi adı verilen ve gebelik esnasında, anneden eten yoluyla dölüte geçen bir biçimi de vardır. Bu bulaşma, treponema, eten engelini aşamadığı için gebeliğin ancak beşinci ayından sonra gerçekleşir. Düşüğe yol açmazsa, erken doğuma neden olabilir; çocukta bazen belli bozunlar görülür (doğuştan frengi), ama bazı bozukluklar doğumdan sonra ortaya çıkabilir: Diş çıkmasında gecikme ve dişlerde oluşum bozuklukları, göz bozunları, sağırlık, kemiklerde biçim bozuklukları, sinir, eklem ve iç organ bozunları.

Frenginin Teşihisi ve Tedavisi

Hastalığın doğrudan teşhisi için birinci dönemde şankrın tabanı sıkılır ve alınan sıvının içinde treponemanın bulunup bulunmadığı karanlık alan mikroskobuyla belirlenir. Dolaylı teşhis, hastalığın başlangıcından itibaren üçüncü haftadan sonra antikorların ortaya çıkarılmasıyla yapılır. Yararlanılan birçok testten başlıcaları şunlardır: Frengi antikorlarının edilgen birikişmeyle gösterilmesi; dolaylı floresan-antikor yöntemi; treponemaların hastanın serumuyla hareketsizleşmesine dayanan Nelson hareketsizleştirme testi. Tedavi etkilidir; gerçekten de treponemalar, antibiyotiklerin çoğuna karşı duyarlıdırlar. Hastalığın başlangıcında girişilen, iyi düzenlenen ve sürekli izlenen bir tedavi, iyileşmeyi sağlar. Frengi, bildirimi zorunlu bir hastalıktır.