Lüksemburg Coğrafyası Tarihi ve Ekonomisi

Lüksemburg Batı Avrupa’da ülke.

Dünyanın en küçük devletlerinden biri olan Lüksemburg Büyükdüklüğü ku­zeyde ve batıda Belçika, doğuda Fe­deral Almanya Cumhuriyeti, güney­deyse Fransa ile sınırlıdır.

Coğrafya

Ülkenin en verimli ve en kalabalık ke­simini güneydeki Lorraine yaylasında yer alan Gutland oluşturur. Bu bölge­de ayrıca zengin maden yatakları da bulunur. Başkent Lüksemburg da bu­rada kurulmuştur. Büyükdüklügün ku­zeyinde Ardenne masifinin bir bölü­mü uzanır.

Çok sayıdaki ırmaklar genellikle dar ve dik boğazlardan geçerler: Moselle (Mosel) ve kolları olan Sure [Sauerj, daha sonraki alt kolu Our, Almanya ile sınır oluşturur. Sure’ün kolu Alzette ise Esch ve Lüksemburg’un içinden geçer.

Kış mevsiminde, Ardenne’de Gutland’dan daha sert geçen bir karasal iklim egemendir. Yeterince bol olanyağmurlar, kışın yerlerini çoğunlukla kar yağışına bırakırlar.

Ülkenin yerli nüfusunun düşük olma­sına ve devlet tarafından alman nü­fus artışını özendirici önlemlere kar­şın, yerli halktan çok yabancı nüfusu artmıştır.

Lüksemburg on iki kantona ayrılmış­tır.

Tarih

Lüksemburg Büyükdüklüğü güneyde Lorraine, doğuda Trier ülkeleri, ku­zeyde Liege Prensliği ve batıda Meuse vadisi arasında uzanan eski Lük­semburg devletinin bir bölümünden oluşur. Lüksemburg Şatosu 963’te Lorraineli bir kont olan Sigefroi tara­fından ele geçirildi. Kont Sigefroi böy­lece, Almanya’ya dört imparator ve Fransa’ya çok sayıda devlet adamı ye­tiştiren Lüksemburg ailesini kurdu. Uzun süre Alman İmparatorluğu’na bağlı kaldıktan sonra XV. yy’da Bourgogne düklerinin egemenliğine giren Lüksemburg, Yiğit Charles’m ölümün­den sonra İspanyol Hollandası içinde yer aldı; 1713 Utrecht Barış Anlaşma­sıyla da Avusturya’ya bağlandı. 1794’te Fransız orduları büyükdüklü­ğü işgal ettiler. Doğu kesimi bir yıl sonra Forets idare bölgesi (yönetim merkezi Lüksemburg kentiydi) oldu. 1815’te Hollanda Krallığı’na katılan ve Alman Konfederasyonu’na giren ülkede, 1830’da bütün ülke ayaklan­dı.

Daha sonraki yıl, batı bölümü, yeni Belçika Krallığı’na katıldı, doğu böl­gesiyse, büyükdükün Hollanda kralı olduğu Lüksemburg Büyükdüklüğü’nü oluşturdu. Bağlı olduğu Alman Konfederasyonu’nun dağılmasından (1866) sonra büyükdükiük, Napoleon III ta­rafından topraklarının Fransa’ya il” hakıyla tehdit edildi ve bu nedenle Hollanda kralıyla görüşmeler başla­dı; ama Prusya himayesinde oluştu­rulan yeni konfederasyondan bazı direnişler geldi. Her çeşit anlaşmazlı­ğı önlemek için Avusturya ve İngiliz hükümetleri aracılığıyla gerçekleşti­rilen Londra Konferansı, 1867 Mayı­sında düklüğün Hollanda egemenli­ğinde kalmasına, Prusya birlikleri­nin Lüksemburg Kalesi’nde garni­zon bulundurmamasına, böylece düklüğün yansızlaştırılmasına karar verdi. 1890’da Hollanda kralı Willem III, ardında bir vâris bırakmadan ölünce, büyükdükiük, eski Nassau ailesine geçti. Bu aileden gelen Adolf von Nassau, 1905’te ölene kadar taht­ta kaldı. Onu oğlu VVillem IV ve daha sonra 1912’de kızı Marie Adelaide iz­ledi. 1919’da tahta büyükdüşes Charlotte geçti.

Lüksemburg Birinci Dünya savaşın­da yansız kalmasına karşın, Alman orduları tarafından işgal edildi. 1940 Mayısından 1945 başlangıcına kadar Almanların yeniden işgal ettikleri ül­ke, Müttefikler tarafından kurtarıldı. 1947 Mayısında Belçika ve Hollanda ile 1 Ocak 1948’de yürürlüğe giren bir gümrük birliği anlaşması imzala­dı. Bu üç ülke böylece Benelüks ikti­sat birliğini oluşturdu.

Lüksemburg 1949’da NATO’ya, 1960’ta da Benelüks üyesi olarak Or­tak Pazar’a kabul edildi. 1964’te bü­yükdüşes Charlotte oğlu Jean yararı­na tahttan çekildi.

Meşruti bir monarşi olan Lüksemburg’da yürütme gücü büyükdükün elindedir; ona hükümet başkanı ve bakanlar yardımcı olur. Yasama gücüyse, beş yıl için seçilen 59 üyeli Millet Meclisi’ndedir. Devlet Konse­yi de danışma görevini yerine getirir. Lüksemburg’da, sosyalistlerin, Hı­ristiyan sosyalistlerin, sosyal demo­kratların, liberallerin iktidarda deği­şik hükümet koalisyonları kurarak birbirlerini izledikleri görüldü. 1959’dan 1974’e kadar Hıristiyan Sosyalist Parti’nin önderi Pierre Werner hükümet başkanlığı görevinde kaldı. 1974’te liberal demokrat Gaston Thom sosyalistlerle birlikte bir koalisyon hükümeti oluşturdu. 10 Haziran 1979’da yapılan milletvekili seçimlerinde Pierre VVerner ve Hıris­tiyan sosyalistler yeniden üstünlük sağladılar.

1984’te iktidara gelmeyi başaran Hı­ristiyan sosyalistlerle sosyal demo­kratlarsa (hükümet başkanı Hıristi­yan sosyalist Jacques Santer; hükü­met başkan yardımcısı sosyal demo­krat Jacques Poos) 1989 seçimlerini de kazanarak, iktidarı günümüze (1993) kadar ellerinde tutmayı sür­dürdüler.

Ekonomi

Lüksemburg’da ekili topraklar gü­neyde çok geniş alan kaplar; oysa Ardenne’de daha seyrektir. Başlıca ta­rım etkinlikleri tahıl, patates, çiçek yetiştiriciliği ve doğu vadilerindeki bağcılıktır. Hayvancılık (özellikle büyükbaş hayvanlar) Ardenne böl­gesinde, Gutland’dan daha çok önem kazanmıştır. Güney kesiminde ve­rimli toprakların yanı sıra bol miktar­da maden yatakları bulunur (güçlü bir metalürji sanayisini besleyen de­mir). Demir-çelik sanayisi önemlidir. Yılda 4 milyon t’dan (1991) çok de­mir, 3,5 milyont’dan(1992)çokçelik üretilir. Ülkenin öbür sanayi kollarınıysa çimento sanayisi, deri işçiliği, yapay dokumalar, bira fabrikaları oluşturur. Turizmin de gelişmiş olduğu Lük­semburg, kişi başına 18 000 dolarlık (1991) ulusal gelirle, Avrupa’nın zengin ülkelerinden biridir.