Fritz Lang Kimdir?

Fritz Lang Kimdir? Alman asıllı A.B.D’li film yönetmeni(Viyana, 1890-Los Angeles, 1976). Mimarlık öğreniminden sonra 1916’da U.F.A. stüdyolarına senaryo­cu olarak giren Fritz Lang, 1919’da Halb Blut (Melez) adlı ilk filmini yap­tı, aynı yü güzel bir dizi olan Die Spinnen ’e (Örümcekler) imzasını attı. Ar­dından Alman anlatımcılığının başya­pıtlarından bazılarını gerçekleştirdi: Der müde Tod (Yorgun Ölüm, 1921; “Üç Işık” diye de bilinir); Doktor Mabuse(Dr. Mabuse.der Spieler, 1922); Die Niebelungen (Nibelungen Dizisi, 1923-1924); Metropolis (1926). Bu ses­siz sinema döneminde Fritz Lang’ın Fritz Langın  (1931) adi, yapıtlarında iki ana eğilim belirdi. Defıiminden bir sahne.   Deorun ve plastik kompozisyonun öne­minin vurgulandığı Niebelungen’de oyuncu, mimarlıktan gelen bir yönet­menin emrinde, bütünüyle yapay bir ortamda yer alan hareketli bir figür­den başka bir şey değildi. Suçluluk te­masının belirdiği Doktor Mabuse’deyse film, soruşturma ve tuzak yapısına oturtulurken yönetmen de insan ruhunun gözlemciliğini yapıyordu.

Lang’ın en büyük başarılarından biri olan ilk sesli filmi M (1931) ruhbilimsel teması ve plastik kompozisyonuy­la yapıtları arasında önemli bir yer tuttu. Nazizm ile ilgili polisiye bir film olan Doktor Mabuse’nin Vasiyetnamesi (Das Testament des Dr. Mabuse, 1933) adlı filminden sonra Hitler ta­rafından sınırdışı edildi. Fransa’da Liliom’u (1933) çevirdikten sonra A.B.D’ne göç etti.

A.B.D’nde çevirdiği ilk iki filmi Fury (Öfke, 1936) ile Günahsız Katiller’de (You Only Live Once, 1937) ortakla­şa suçluluk temasmı işledi ve birçok açıdan eleştirilere uğradı.

İkinci Dünya savaşı sırasında, Brecht’in bir senaryosu üstüne, nazi karşıtı filmlerin belki de en güzeli olan Hangmen Also Die’i (Cellatlar da Ölür, 1943) gerçekleştirdi. Fritz Lang, A.B.D’nde yaptığı filmlerinden en çok beğendiği The Women in The Window (Penceredeki Kadın, 1944) ve Kırmızı Fener (Scarlet Street, 1945) adlı film­lerini yasaların, inançların, çevrenin eleştirisi olarak tanımladı. Oysa sinema yazarları Lang’ın başka şu üç fil­mini daha üstün görürler:

İntikam ko­nulu bir Western türü olan Yaylalar Fahişesi (Rancho Notorius, 1952); ola­ğanüstü serüven filmi Korsanlar Tu­zağı (Moonfleet, 1955); en kötümser film] erinden olan Beyond a Reasonable Doubt (1956). Fritz Lang, 1958’de Almanya’ya dön­dükten sonra üç film daha yaptı. An­cak, mimarlık tutkusuna göre yönlen­dirdiği bu filmler yalnızca görsel uza­mın düzenlenişi açısından başarı ka­zandı. Dünyanın en büyük sinemacılarından biri olan Lang da, bu filmle­rinden sonra yönetmenliği tümüyle bı­raktı.

Hadi Paylaş!