İnsan İskeleti

İnsanda ve hayvanda bedenin kemik çatısı.

İskelet birbirine eklemlerle bağlı ve üstlerine kasların yapıştığı 208 kemik­ten oluşur. Tümü, hareket aygıtını meydana getirir ve bedenin hareket­liliğini sağlar. İskeletin boyutları kişi­nin boyutlarından üç santimetre ka­dar eksik, ağırlığı beden ağırlığının al­tıda biri kadardır. Kuşların ve yeryüzündeki dört ayaklı canlıların özelli­ği olan baş, gövde ve üyelerden olu­şan üç bölgeye ayrılır. Biz burada yal­nızca insan iskeletini inceleyeceğiz. Bedenin iskelet ekseni, başı taşıyan omurgadır. Omurganın üst bölümün­den bir dizi kemer çıkar: Bunlar ka­burgalardır, önde göğüs kemiğiyle birleşerek göğüs kafesini sınırlarlar. Omurganın alt kesiminde iki geniş ke­mik olan kalça kemikleri, arkada kuyruk sokumu kemiğinin yan yüzlerine, önde birbirlerine yapışarak leğeni oluştururlar. Bu bütüne bağlanmış ve aralarında eklemlenmiş biçimde alt ve üst üyeleri oluşturan kemikler bu­lunur. Üst üyeler göğse, alt üyeler de leğene bağlıdır.

Baş Kemikleri

Kafa ve yüz olmak üzeri iki bölümden oluşur. Kafa, birbirlerine sıkıca kenet­lenmiş olan ve tüm beyni kapsayan sert ve sabit biçimli bir kutu oluştu­ran sekiz kemik kapsar. Dördü orta­da yer alır ve tek sayıdadır: Bunlar alın kemiği, alın kemiğinin tabanına sıkışmış kalbur kemiği, kalbur kemi­ğin arkasına yapışık olan kamamsı ke­mik ve kafanın arka kesiminde bulu­nan, küre parçası biçimindeki art kafa kemiğidir. Art kafa kemiği üstünde bulunan art kafa büyük deliği, başın normal duruşunda, omur deliğinin he­men üstünde yer alır ve omurilik so­ğanının geçmesine olanak verir. Çift kemikler, şakak kemikleri ve çeper ke­miklerinden oluşur. Şakak kemikleri­nin kaya parçası olarak adlandırılan birer iç uzantıları bulunur. Çeper ke­mikleriyse yukarıda birbirleriyle, ön­de alın kemiğiyle ve şakak kemikleriy­le, arkadaysa art kafa kemiğiyle bir­leşirler.

Yüz Kemikleri

Yüz 14 kemikten oluşur. Bunların on üçü kafaya kaynamıştır. Bir tanesi sa­pan kemik (vomer), tek sayıda ve or­tadadır; öbürleri çift sayıda ve bakı­şımlıdır. Şakak kemiğine (elmacık çıkıntısıyla) ve alın kemiğine bağlı olan elmacık kemikleri, göz çukurunun dış kenarını sınırlar. Üst çene kemikleri, önde birbirlerine, ayrıca alın kemiği­ne, elmacık kemiklerine ve tırnaksı ke­miklere bağlıdır. İki damak kemiği, iki gözyaşı kemiği ve iki alt boynuzcuk ke­miği yüzün üst bölümünü tamamlar. Alt çene kemiği, iki ucu bükülmüş at nalı biçiminde bir kemiktir. Lokmalar (eklem yumruları) aracılığıyla şakak kemiklerine asılıdır. Her üst çene ke­miği, içinde dişlerin yer aldığı 16 diş yuvası içerir. Erişkinde 32 diş vardır: 4 köpek dişi, 8 kesici diş, 8 küçük azı di­şi, 12 büyük azı dişi.

Omurga Kemikleri

Omurga 33 omurun üst üste dizilme­sinden oluşan ve her yöne bükülebilir uzun bir çubuğa benzer. Araların­da bulunan kıkırdaksı omurlararası diskler daha iyi bir eklemlenme sağ­larlar. Her omurda, gövde ve yan ke­mik kemerleri, omur deliği olarak ad­landırılan deliği çevreler. Bu delikle­rin üst üste gelmesi, içinde omuriliği barındıran omurga kanalını oluşturur. Her omurun arkaya doğru dikensi bir çıkıntısı bulunur ve bu çıkıntıların yaptığı kabartılar sırtta hissedilir. Omurgada, omurların sayı ve biçim açısmdan değişiklik gösterdiği 5 bö­lüm vardır: Bunlardan boyun bölümü, ilk ikisi atlas kemiği (başı taşır) ve ek­sen kemik olarak adlandırılan yedi omurdan oluşur; göğüs bölümü, ka­burga ve üst üyelerin bağlandıkları on iki omur içerir; bel bölgesi beş omurdan meydana gelir; kuyruk sokumu bölgesi bir tek kemikten, yani kuyruk sokumu kemiğinden oluşur; kuyruk sokumu kemiğiyse aralarında kay­naşmış olan ve leğen kemikleri aracı­lığıyla alt üyelerin tutunmasını sağla­yan beş omurdan meydana gelir. Kuy­ruk kemiği bölgesi de, aralarında kay­naşmış dört ya da altı körelmiş omur­dan oluşan kuyruk kemiğinden kuru­ludur.

Kaburgalar

On iki çift kaburga, on iki sırt omuru­na bağlanır. Gerçek kaburgalar ola­rak adlandırılan üstteki yedi çift, ön­de kıkırdak kaburgalar aracılığıyla göğüs kemiğine bağlanırlar. Bunların altındaki üç çift (8., 9. ve 10. çiftler) yay kaburgalar olarak adlandırılırlar ve tümü de aynı kıkırdakta son bulur­lar. 11. ve 12. çiftler serbest uçlu ka­burgalar olarak adlandırılır. Gerçek­ten bunların yalnızca arka uçları bağ­lıdır, ön uçlarıysa serbesttir.

Üst Üyeler

Her biri, kolu göğse birleştiren omuz kemeri, kol, ön kol ve el olmak üzere 4 bölüm kapsar.Omuz kemeri, önde köprücük kemiğini, arkada kürek ke­miğini ve kürek kemiğiyle eklem oluş­turan kol kemiği başını içerir. Humerus kolun kemiğidir. Alt ucu, ön kol ke­mikleri olup aralarında eklemlenen döner kemik (radius) ve dirsek kemi­ğiyle (cubitus) eklem yapar ve bura­da dirseği oluşturur. Bilekte, ön kol kemiklerinin alt uçları, iki sıra halin­de dizilmiş sekiz bilek kemiğiyle bağ­lantılıdır. Bu sekiz kemik sandal ke­mik, ay kemik, pramit kemik, nohutsu kemik, yamuk kemik, yamuksu kemik, başlı kemik ve çengel kemiktir. Bun­ların da ilerisinde her biri değişik uzunlukta olan beş el tarağı kemiği avucu oluşturur. Bu kemiklerden her birini, kendilerine uyan parmak ke­miklerinin ilki izler. İki kemikli baş­ parmak dışında, her parmakta üç ke­mik vardır.

Alt Üyeler

Üst üyeler gibi alt üyeler de dört böl­geden oluşurlar: Kalça, uyluk, bacak ve ayak. Kalçalar, arkada kuyruk sokumu kemiğine kaynamış olan kalça kemiklerinden oluşurlar. Bu kemikler önde çatı kaynağı aracılığıyla birbir­lerine bağlanır. Uyluk kemiğinin ba­şı, leğen kemiklerinin dış yüzleriyle eklem yapar. Kemik leğen, iki kata ay­rılmıştır: Kalça kemiği kanatlarının dışa doğru açılmalarını sağlayan bü­yük leğen, küçük leğenden üst darlık­la ayrılır. Alt üyeler de üst üyelere benzer yapıdadır: Alt ucu dizde, ba­cağın iki kemiğiyle (kaval kemik ve ka­mış kemik) eklem yapan uyluk kemiği ve önde diz kapağı kemiğinden oluşur. Ayak bileği düzeyinde, kendi araların­da da eklem oluşturan kaval kemik ve kamış kemiklerinin alt uçları iç ve dış aşık çıkıntılarını yaparlar, ayrıca ayak bileği kemikleriyle ilişkilidirler. Ayak bileği kemikleri yedi tanedir, aralarından topuk çıkıntısını yapan ikisi, yani aşık ve topuk kemikleri çok gelişmiştir. Geri kalan beş tanesi zar kemik, sandal kemik ve konik kemik­lerdir. Beş ayak tarağı kemiği, arkada ayak bileği kemiklerinin ikinci sırasıy­la, öndeyse ayak parmaklarının ilk beş kemiğiyle eklem oluştururlar.