Avrupa’nın batı ucunda yer alan,büyüklük bakımından ikinci Britanya adası. Kuzey ve Saint-George kanallarıyla Atlas Okyanusu’yla birleşen İrlanda, İrlanda deniziyle Büyük Britanya’dan ayrılır. Londra’yla yapılan 1921 anlaşmasıyla adadaki 32 eyaletten ancak 26’sına bağımsızlık tanınmıştır (Eire ya da İrlanda Cumhuriyeti); geri kalan altısı, İngiltere’nin bir parçası olan Kuzey İrlanda’yı (Ulster) oluşturmuştur.
Bağımsız bir devlet olan Eire (İrlanda Cumhuriyeti), 1949’da Commonwealth’tan bütünüyle ayrılmıştır ve Kuzey İrlanda üstünde hak ileri sürmektedir. Kuzey İrlanda’da oldukça kalabalık Katolik azınlık, ulusal duygularla Eire’ye yakınlık duymaktadır. Siyasal açıdan bölünmüş olmakla birlikte, İrlanda, belli bir coğrafi bütünlüğü korumuştur.
İrlanda kuzeyden güneye 460 km, batıdan doğuya 270 km’lik bir paralel kenar biçimindedir. Adanın jeolojik yapısı Kaledonyen ve Hersinyen devirlerde kurulmuş yaşlı kayaçlardan oluşur. Bununla birlikte, kuzeydoğuda Tebeşir devri denizlerinin bıraktığı ve bazıları Alp yükseltileriyle aynı zamanda oluşan lav akıntıları altında kalmış tortular görülür. Dördüncü Zaman’da buzullar tepeleri düzleştirdi; geniş çukurlar ve vadiler oydu; bunları buzul artıklarıyla doldurarak yeni yüzey şekilleri oluşturdu. İrlanda’nın iç kesimlerinde, Shannon gibi ırmaklar, gölden göle, yer yer karstlaşmayla aşınmış, Karbon devrinden kalma kireç taşlı bir ovaya doğru akarlar. Buzul birikintileri, tepeler ve çakıllı kum şeritlerinden oluşan dağınık bir görüntü oluşturur. Bu iç ova, doğrudan İrlanda denizine açıldığı doğu yönü dışında, tek tek ve fazla yüksek olmayan, ama görkemli (900 m) dağlarla çevrilidir: Kuzeydoğuda Donegal dağlarında kuvarsitler; güneybatıda Kerry tepelerinde Apalaş tipi doruklar; güneydoğuda Wicklow’larda granit kütle; Kuzey İrlanda’da bazaltlı Antrim yaylası ve Mourne tepeleri. Doğu dışında her yerde kıyılar, denizin doldurduğu eski buzul ve ırmak vadileri olan fiyortlar ve ria’larla kesilmiştir.
Irlanda Cumhuriyeti’nde Cork dolaylarından bir görünüş
Batı rüzgârlarına açık ilk Avrupa toprağı olan İrlanda’da, doğuya gidildikçe hafif bir azalma göstermekle birlikte, tam okyanus tipinde serin ve nemli bir iklim vardır. Sıcaklıklar yumuşak (yıllık ortalama 9 0C)|yağışlar boldur (250 güne dağılmış olarak, yılda 1 m’den fazla). Nemliliğin beslediği güzel otlaklara karşın, coğrafi koşullar genel olarak insan yerleşimine elverişli değildir: Nemlilik oranı aşırıdır; verimli topraklar azdır. Ormanların yayılması şiddetli rüzgârlar nedeniyle sınırlı kalmıştır.
İRLANDA CUMHURİYETİ (EİRE)
Yüzölçümü :70 283 km2
Nüfusu: 3.489.000 (1992)
Nüfus yoğunluğu: :Km2’ye 49,6 kişi
Başkenti: Dublin
Dili: İngilizce
Dini: Katolik
Para birimi: Sterlin
KUZEY İRLANDA (ULSTER)
Yüzölçümü :14.121 km2
Nüfusu: 1.570.000 (1992)
Nüfus yoğunluğu: Km2’ye 111 kişi
Merkezi: Belfast (318 600 nüf.; 1992)
Son Yorumlar