İlkel Kordalılar Hakkında Bilgiler

Kafatassızlar grubundan bir ilkel kordalı olan batrağın kas bölütlerinden boyuna bir kesit.

Evrimsel açıdan omurgasızlarla omurgalılar arasında yer alan, çok küçük boyda deniz hayvanları. İlkel kordalılar (Prochorda ta) eskiden gömlekliler ve kafatassızları birleşti­ren tek bir dalda toplanırlardı, ama ortak özellikleri ancak kurtçuk evre­sinde görüldüğü için bunların bir sırtipi (omurganın ilk taslağı) bulunan kordaldar dalının iki alt dalı halinde ayrılması gerektiği anlaşıldı. Sırtipi, embriyoda, birbiri üstüne yığılmış, yassı hücrelerden oluşan esnek ve sert bir çubuk biçiminde olup, sindi­rim borusunun üstünde ve sinir boru­sunun altında, beden boyunca uzanır. Batrakta (Amphioxus), gömleklderde, hatta yuvarlak ağızlılarda bile erişkin­lerdeki özelliklerini koruyan sırtipi, bütün öbür omurgalılarda, erişkinin omurgasının oluşumuna bir hazırlık olmak üzere iş gören bir organdır, erişkinlerde de körelir.

Batraklarda ve gömleklilerde sırtipinin, hayvanın bütün yaşamı boyunca değişmeden kalması, sistematikçileri, söz konusu iki grubu ilkel kordalılar dalında toplamaya yöneltmiştir. Bu­nunla birlikte, soyundan geldikleri gerçek ilkel kordalıları, yani atalarını, yapılarının fosilleşmeye elverişli ol­maması nedeniyle saptamak olasılığı doğmamıştır (oysa tek bir fosilin bu­lunması bile eski ilkel kordalıların iz­lerinin bulunması için elverişli olabi­lirdi). Kesin olarak yalnızca, Tunicata ya da Urochordata altdalını oluş­turan gömleklilerle, kafatassızlar [Cephalochordata) altdalını oluşturan batrakların ortak bir atadan geldikle­ri söylenebilir. Ama bu arada söz ko­nusu ortak atanın soyundan gelen ve öbür kordaldarın da atası olan bir ilkel kordalının bulunması olasılığı da yok değildir. Ne olursa olsun, günümüzde uzmanlar, omurgalılar altdalının atasının, eskiden sanıldığı gibi bir gömlekli ve özellikle de bir tulumlunun (Ascidia) doğrudan atasından çok, batrağın doğrudan atası olduğunun kabul edilebileceğinde birleşmiştirler. Özellikle Lucien Cuenot’nun (1866-1951) geliştirdiği varsayım, tu­lumlunun kurtçuk ve erişkin haldey­ken özel bir biçimde incelenmesine dayanır. Kuyruk bölgesi ve bu bölge­de bulunan sırtipi ile sinir borusu bulunmayan ve bir yere tutunarak yaşa­yan erişkin tulumlunun bedeni, tünisin olarak adlandırılan bir maddeden yapılmış kalın bir gömlekle kaplıdır ve çok sayıda solungaç yarığıyla bir ka­festeli gibi delinmiş çok büyük bir yu­tağı vardır. Üst kesiminde bulunan ağızdan giren suyun içindeki besin, tu­lumlunun midesine gelir ve sindirilir; metabolizma artıklarını taşıyan su da yanda ve daha aşağıda bulunan bir başka delikten dışarı atılır. Yalnız bir tek eşgüdüm sinir düğümü bulunan bu organizmanın bütün hareketi bu ka­dardır. Buna karşılık tulumlu kurtçu­ğu, kurbağa kurtçuğuna benzeyen çok hareketli küçük bir yaratıktır. Kurtçu­ğun “iri başı” aslında büyük bir göv­de özelliği gösterir, erişkinde ortaya çıkacak organların taslağını kapsar. Kurtçuğun, içinde sırtipinin ve sinir sisteminin dar kesiminin uzandığı bir de kuyruk bölümü vardır.

Hadi Paylaş!