Hoparlör Nedir? Türleri Nelerdir?

Belli bir uzam içinde ses dalgaları üretmek için yapılmış elektrostatik dönüştürücü (transdüktör).

Elde edilen ses gücü aygıtın aldığı elektriksel gücün dönüşümünden kaynaklanır. Bu dönüşüm, genellikle, motor denilen bir titreşim sistemi yardımıyla gerçekleştirilir; söz konu­su sistem, yakınındaki hava tabaka­larının hareketini sağlar ve gerçek bir ses kaynağı oluşturur.

Çeşitli Hoparlör Türleri

ELEKTRODİNAMİK HOPARLÖR­LER. Titreşen öğe, bir amplifikatörün sağladığı elektrik akımının katettiği iletken bir telden oluşmuştur. Bu, sürekli bir mıknatıs ya da bir elektro­mıknatısın ürettiği sabit magnetik bir indüklenme alanına yerleştiril­miştir (Bkz. Çiz). Bu iletken, koni ya da elips biçimindeki bir zara etki eden bir bobin oluşturacak biçimde sanlıdır. Yayınlanacak ses işaretine denk düşen akım tarafından katedildiğinde, iletkene bir elektromagnetik kuvvet etkir ve iletken zarı da birlikte sürükleyerek yer değiştirir. Zar, doğ­rudan çevredeki havaya etkir ve ses gücünün yayınımını sağlar.

Zarın boyutları, belli bir ölçü içinde, yayınlanacak işaretlerin frekansla­rını belirler. Zarın çapı ne kadar büyük olursa, o oranda alçak fre­kansları yayınlamaya elverişlidir. Elips biçimindeki bir zar, oldukça geniş bir frekans bandını yayınlar. Elektrodinamik hoparlörler, 30 Hz ve 20.000 Hz arasındaki frekansların yayınlanmasını sağladıkları için en sık kullanılan hoparlör çeşididirler.

ÖBÜR HOPARLÖRLER. Elektrosta­tik hoparlörlerin titreşen öğesini bir kondansatörün devingen armatürü oluşturur. Bu armatür öğe, kondansa­törün iki ucu arasına bir gerilim uygulandığında etkiyen elektrostatik kuvvetlerin etkisi altında yer değişti­rir. Devingen armatür çok esnek ve metal kaplı plastik bir yapraktan olu­şur; katı olan öbür levha devinimsizdir.

Elektrostatik hoparlör, özellikle tiz seslerin üretiminde kullanılır; oldukça yer kaplar ve gerilim yükseltici bir transformatör gerektirir. Piezoelektrik hoparlörde, üretilecek seslere denk düşen dalgalı bir potansiyel far­kının uygulandığı piezoelektrik bir billurun titreşimleri bir zara aktarı­lır. Bu hoparlör, genellikle 5 000 Hz’ den yüksek olan, yüksek frekanslı seslerin üretiminde kullanılır.

Fazla yaygın olmayan başka hopar­lör çeşitleri de vardır: Magnetik ar­matürlü, magnetostriksiyonlu, bandlı ve ortofazlı hoparlörler.

Yeni Ses Kutuları

Seslerin daha iyi üretilebilmesini sağlamak için, aynı hoparlör kutu­sunda birçok hoparlör kümelendiri­lir: Sözgelimi kalın sesler için bir kalın ses hoparlörü; orta sesler için bir orta ses hoparlörü; tizler için bir ince ses hoparlörü. Kutunun tepesine yerleştiren bir süzgeç, bu üç hoparlö­rün her birine farklı frekans dizilerini yöneltir. Kutunun arka yüzü, hoparlörün yaydığı ses dalgalarının dinle­yiciye yöneleceklerine kutunun arka yüzüne geri dönmelerini önlemek için soğurucu malzemeyle kaplıdır. Çeşit­li sistemler, özellikle rezonans olayla­rını önleyerek kutunun verimliliğinin artmasını sağlar. Sibernetik ilkele­rini çağrıştıran kontrollü kutular, bu alandaki etkin sistemdir. Amplifika­töre bağlı bir geri besleme çevrimi otomatik olarak hoparlörün bütün kusurlarını düzeltir.

Hadi Paylaş!