Gümüş Nedir?
Atom numarası Z= 47, atom ağırlığı M= 107,868 ve simgesi Ag olan element.
Değerli ve asal metaldir. Gümüş, havadan etkilenmez ve toprakta doğal olarak, katıksız halde bulunur. Bu da, gümüşün, bakır ve altınla birlikte, bilinen en eski metallerden biri oluşunu açıklar.
Gümüşün Fiziksel Özellikleri Nelerdir?
Pirit (sarı ve çizikli)
Kuvars (yarı saydam billurlar)
Hem bakır hem antimon hem de gümüş sülfür içeren minarel.
Parlak ve beyaz bir metal olan gümüşün yoğunluğu 10,5, ergime noktası 960°C, kaynama noktasıysa 2 212°C’ tır. Bakır ve altınla birlikte, elementleri sınıflandırma çizelgesinin IB kümesinde yer alır. Son derece dövülgen ve telleşebilir nitelikte olan gümüş, ısıyı ve elektriği çok iyi iletir; bu nedenle de elektrikte kullanılır. Gümüş,doğal halde (özellikle A.B.D’nde), bakır ve altınla birlikte alaşım, özellikle de sülfür (arjantit ve arjiroz {Ag2S], pirarjirit [Ag3SbS3]) ve klorür (kerarjirit [AgCİ] ) olarak bulunur. Gümüş, kurşun, altın ve çinkonun mineralleriyle beraber görülür. Merkez yüzlü kübik sistemlere bağlıdır: Sertliği azdır.
Gümüşün Metalürjisi
En çok kullanılan yöntem, siyanürleme’dir. Doğal gümüş filizi, ince toz haline getirilir ve hava oksijeni varlığında [Ag(CN)JNa oluşturmak için sodyum siyanürle (NaCN) işlemden geçirilir. Tepkime şöyledir: 4Ag+ 8NaCN+2H,0+0, – 4[Ag(CN),]Na+ 4NaOH (sudkostik). Kerarjirit ve arjirozdan da başlayarak gümüş siyanür kompleksi elde edilir. Gümüş, çözeltiden, metalik çinko yardımıyla şu tepkimeye göre ayrılır: Zn+2[Ag(CN)JNa-2Ag+[Zn(CN)4]Na2.
Ayrıca, gümüş, nikel ve özellikle kurşun metalürjilerinin aşağıdaki yöntemlere göre elde edilen bir yan üründür:
Çinkolama Yöntemi Nasıldır?
Ergimiş gümüşlü kurşuna çinko katılır; çünkü, sıvı çinko, sıvı kurşunda çözünmez; gümüş, çinkoda üç bin kez daha çok çözünür. Bu şekilde, oluşan gümüş çinko alaşımının damıtılmasıyla elde edilir.
Pattinson Yöntemi Nasıldır?
Gümüşlü ergimiş kurşun, sıvı ve katı haller arası bir sıcaklıkta korunur. Oluşan saf kurşun billurları alınır. Kalan sıvı, yalnızca, gümüş içerir.
Kal Yöntemi Nasıldır?
Pattinson yöntemiyle elde edilmiş alaşımın kurşununu uzaklaştırmaya yönelik olan bu işlem, erimiş alaşımdaki kurşunu yükseltgemeye dayanır. Gümüş, yükseltgenmez ve kolayca ayrılır, elektroliz yoluyla arıtılır. Hazırlanması için daha çok, cıvayla amalgam (malgama) yönteminden yararlanılır.
Buna karşılık cıva, her zaman, gümüş eşyaları bozan bir amalgam oluşturur.
Gümüşün Kimyasal Özellikleri Nelerdir?
Bir kuvars gangının içine sıkışıp kalmış doğal haldeki gümüş
Gümüşün kovalans bileşikleri oluşturma eğilimi vardır. Temel yükseltgenme derecesi +1 olmakla birlikte, gümüşü geçiş elementlerine yaklaştıran +2 ve +3 değerlikleri de bulunur. Halojenlerle, gümüşflüorür (AgF) dışında, suda hiç çözünmeyen tuzlar elde edilir. Yapısı elmasınkine benzeyen gümüş iyodür (Agl) 146°C üstünde, özel bir yapı bozukluğu gösterir. Ag+ iyonları, I” iyonlarının sert ağı içinde serbestçe yer değiştirebilirler.
Gümüş bromür, fotoğrafçılıkta kullanılır: Bu madde, görünen ışığın, morötesi ışınların, X,Y, vb. ışınların fotokimyasal etkisi altında bozulur ve kararır. Developman sırasında Ag+ iyonları, organik bir indirgen (pirogallol, hidrokinon, genol, vb.) yardımıyla metalik gümüşe indirgenir. Laktat ve sitrat gibi organik gümüş tuzları da fotoğrafçılıkta yararlanılan maddelerdir. Oksijenin, sıvı gümüşteki çözünürlüğü çok büyüktür ve sıcaklık artışıyla azalır.
Ag20 gümüş oksit ancak, oksijen varlığında, 15 atm altında ve 300°C’taki bölünmüş gümüşün ısıtılmasıyla elde edilebilir. Bu da, gümüşün havada bozunmayışını açıklar. AgO, AgN03’ın elektrolizi sırasında anotta oluşan ya da sıcakta, potasyum permanganat yardımıyla Ag2Ö’in yükseltgenmesiyle elde edilen, Ag203’ten kalkılarak hazırlanır. Siyah gümüş sülfür (Ag2S) önemli bir gümüş mineralidir. Ama, havadaki kükürtlü hidrojen (H2S) etkisi altında ya da gümüş bir eşyanın, kükürt bakımından zengin bir maddeyle (yumurta sarısı, kükürtlü kauçuk) teması sırasında oluşur. Bu durumda gümüşün “karardığı” söylenir. Gümüş nitrat, son derece çözünen bir maddedir ve çözünürlüğü, 20°C’tanl00°C’a geçince dört katı artar. Dağlayıcı olarak kullanılan, güçlü bir yükseltgendir. Gümüş, üç yükseltgenme derecesinde de kompleks iyonlar oluşturur. Sözgelimi, amonyakla amin [Ag- (NH3)2]‘ elde edilir.
Gümüşün Kullanım Alanları Nelerdir?
Gümüşten yapılmış Hint mücevherleri
Koloidal gümüş tedavide kullanılmaktadır. Kolargol adı verilen çözelti, damıtılmış su içindeki gümüş elektrotlar arasında bir elektrik arkının oluşturulması sonucu, son derece saf olarak elde edilir. Aynaların gümüşlenmesi için, glikoz, formalde hit ya da Seignette tuzu (çift potasyum-sodyum tartarat) aracılığıyla, gümüş bileşiklerinin (amonyaklı gümüş nitrat) indirgenmesi sonucu metalik gümüş çöktürülür. İnce bir tabaka elde etmek için, iyonoplastiden yararlanılmaktadır. Koruma ya da süsleme amacı için, gümüş, elektroliz yoluyla da çöktürülür. Kullanılan elektrolit, çoğunlukla, gümüş ve potasyumun çift siyanürünün sulu çözeltisidir. Anot sal gümüştendir, katoduysa, Ag+ iyonlarının indirgenerek, üstünde çökelti oluşturacağı gümüşlenecek eşyadır.
Uzun süre, akım şiddeti birimi olan amperi ve elektrik miktarı birimi olancoulomb’u tanımlamak için, elektrolit olarak suda çözünmüş gümüş nitrattan ve gümüş elektrotlardan yararlanılmıştır: Bir birimin geçişi, çok büyük bir kesinlikte ölçülen 1,118 mg gümüşün katoda çökmesini sağlar. Gümüş halojenürler fotoğrafçılıkta, kalay- gümüş amalgamı diş hekimliğinde kullanılır. Alaşım halindeki gümüş, çok sayıda uygulamaya yol açar. Elektrik alanında gümüşün, bakır, nikel, silisyum, demir ya da tungstenle oluşturduğu alaşımlardan yararlanılır. Kuyumculukta, gümüş, bakırla alaşım halinde (ayrıca ruolz alaşımı için nikel de katılır) kullanılır.
Son Yorumlar