Cem Sultan Saltukname’yi Nasıl Buldu? Cem Sultan denince siyasi tarihle ilgili trajik olaylarda dolu bir taht mücadelesini, edebiyat tarihiyle meşgul olanlar Arapça ve Farsça ayrı ayrı divan oluşturacak güçlü bir şairin, gayretini kültür tarihi ile alakadar olanlar ise Saltukname isimli eserin gün ışığına çıkmasıyla ilgili rolünü hatırlarlar.
İstanbul’un fethinden altı sene sonra 1459’da Edirne’de doğan Cem Sultan 10 yaşında iken Kastamonu’da beş sene sonra da ağabeyi Şehzade Mustafa’nın vefatı üzerine Konya’da Sancakbeyi olmuştur.
Saltukname ve Cem Sultan
Konya’ya gitmeden önce bir gün dostu Ebulhayr Rumi ile birlikte Edirne’den Balkanlara doğru bir seyahat yapmış ve Babadağı Bölgesinde halk ile yaptığı sohbetlerde bir şeyin farkına varmış: Halk arasında anlatılagelen zengin bir menkıbe kültürü. Sarı Saltuk’un merkezinde bulunduğu bu kültürün önemini farkeden genç şehzade hemen gereğini yapmış ve yanındaki dostuna görevini vermiş: Bu menkıbeleri topla!
Ebulhayr Rumi Tarafından kaleme alınan ve 500 sene sonra Şükrü Haluk Akalın himmetiyle yeni harflere aktarılarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca üç cilt halinde basılan Saltukname sadece Balkanlardaki dini, tasavvufi, siyasi ve askeri hayatın detaylarını arttırmakla kalmamış o günkü İslam dünyasının her köşesinden haberlerde aktarmıştır. Hindistan’dan Habeşistan’a, Türkistan’dan Lehistan’a uzanan geniş bir coğrafyada Hz. Peygamber’den Hz. Fatih’e, Hz Osman’dan Osman Gazi’ye Karaca Ahmet Sultan’dan Emir Sultan’a, Gıyaseddin Keyhüsrev’den Mevlana’ya uzanan büyük şahsiyetlerin menkıbelerini de tatlı bir üslupla bize taşımıştır.
Mesela Menakıbname’nin değişik sayfalarında Osmangazi’ye yaptığı tavsiyeler, ettiği dualar bize aynı zamanda bir devlet başkanında bulunması gereken özellikleri de ihtiva etmektedir:
- Yüzün ağ olsun. Feth ve nusret ve devlet senindir. Hak Teala senin nesline bereketler ve kuvvetler ve feth versin. Zürriyetin kesilmesin, saadet ve devlet sizden ırak ve kem olmasın.
- Zinhar dininiz babında azman! Yaramazlık eylemen Hak Teala azgın kulunu sevmez. Onun üstüne bir kulunu musallat eder, helak ettirir.
- Gafil olma, emr-i şer’e tutun, adl edin zulüm etmeyin, ihsan eyle şerden kaçın, iyi sözü tut haram yeme.
- Zulmü terk et. Halkı iyi tut.
- Oğlum Osman kerem eyle! Ne kadar öte yakada kavmin varsa göçürgil ki Müslümanlık bu yerde çoğala. Arab, Acem seni göre bu diyara gelmeye heves edip gazaya talib olalar. Bu yer sizin mülkünüz olsun.
Son yüzyılda Saltukname’yi ilim alemine tanıtan, onun önemine dikkat çeken ilim ve kültür dünyamızın temsilcelerine Allah’tan rahmet dileriz.
Cem Sultan’ın, halk kültüründe menkıbe edebiyatının önemini kavrayan dünyası olmasaydı bu klasik esere sahip olamayacaktık. İki dilde şiir yazan devlet adamımız var mı? Asırları aydınlatacak eserler için önayak olan devlet adamımız var mı? Evet, ufku olan ufukları gözler.
Son Yorumlar