Ülkemizde 2000 ve 2013 yıllarında elektrik enerjisi üretiminde kullanılan enerji kaynakları

Ülkemizde 2000 ve 2013 yıllarında elektrik enerjisi üretiminde kullanılan enerji kaynaklarını araştıralım ve her bir enerji kaynağının yüzdelerini hesaplayalım.

Termik kaynaklar

Termik kaynaklar, gerekli koşullar sağlandığında ısı enerjisi meydana getirebilen katı, sıvı ve gaz şeklindeki yakıtlardır. Günümüzde kullanılan termik yakıtların başlıcaları; kömür, petrol, doğal gaz, biyogaz, asfaltit, bitümlü şistler ve büyük şehirlerin çöp atıklarıdır.

Kömür: Ülkemizde elektrik enerjisi üretiminde en çok linyit kömürü kullanılmaktadır. Kahverengi-siyah renkte, organik fosil hâlinde, tortul birikimli katı yakıttır. Linyit kömürün ısı değeri 1000-5000 kcal/kg arasındadır. Ülkemizde Afşin-Elbistan, Muğla, Soma, Tunçbilek, Seyitömer, Konya, Beypazarı ve Sinop havzalarında zengin linyit yataklarımız vardır. Ülkemizde üretilen linyitlerin alt ısı değerleri çok düşüktür. Linyitin %56’sı 1000-1500 kcal/kg, %12’si 1500-2000 kcal/kg ısı değerlerine sahiptir. Bu değerler Türkiye’deki linyitlerin %68’inin düşük alt ısı değerine sahip olduğunu gösterir. Sadece %3,4’lük alt ısı değeri yüksek linyitlerimiz vardır. Arada kalan %28,6’sı orta ısı değerde linyitlerdir.

Petrol: Petrol ürünlerinden, fuel-oil ve mazot, termik santrallerde elektrik üretiminde kullanılmaktadır. Ülkemizde petrol üretimi, Batman’da hâlen devam etmektedir. Manisa-Alaşehir’de ve urfa’da araştırmalar sonucu zengin petrol rezervlerinin olduğu da tespit edilmiştir. Yıllık 3,5 milyon ton petrol üretimiyle 13-14 yıl yetecek petrol rezervlerimizin olduğu tespit edilmiştir. Buna rağmen yıllık kullanılan petrol miktarının %90’ı ithal edilmektedir.

Doğal gaz: Metan oranı yüksek doğal kökenli yanıcı bir gazdır.Termik kaynaklardan olan doğal gaz, kalorisinin yüksek oluşu (8500-10000 Kcal/kg) ve çevre dostu oluşundan dolayı son yıllarda ülkemizde kullanılmaya başlanmıştır. Doğal gaz ısı santrallerinde kullanıldığı gibi Termik santrallerde de kullanılır. İstanbul-Ambarlı, Bursa ve Tekirdağ-Hamitabat doğal gaz çevrim santralleri buna bir örnektir. Ancak doğal gazın daha çok yurt dışından gelişi bu yöndeki termik santral sayısının artmasını engellemektedir. Yurdumuzda Hamitabat, Umurca, Karacaoğlan, Değirmenköy Karacalı, Silivri’de ve Siirt’te doğal gaz üretimi yapılmaktadır. Fakat ihtiyacın büyük bir kısmı ithal edilmektedir.

Biyomas: Biyomas kaynakları odun, hayvan ve bitki artıklarıdır

Hidrolik kaynaklar

Hidrolik enerji, akarsu ve deniz seviyesinden yüksekte olan bazı göllerdeki suyun potansiyel ve kinetik enerjisine denir. Dolayısıyla hidrolik kaynaklar da akarsular ve deniz seviyesinden yüksekte olan göllerdir. Örnek olarak Fırat nehri ve Hazar gölü (Elazığ) verilebilir. Elektrik enerjisi üretmek için birincil güç kaynağı olarak akarsuların potansiyel enerjisinden faydalanılmak suretiyle üretilen hidrolik enerji ülkemizde önemli bir yerli kaynak olarak değerlendirilmektedir.

Ekim 2011 itibariyle 213’ü işletmede, 145’i insaat halinde ve 1300’ü proje aşamasında toplam 1658 HES projesi ile 140.000 GWh ortalama yıllık üretim hedeflenmiştir. Bunun yanısıra, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili yönetmelikleri çerçevesinde, enerji üretim tesislerinin yapımını tamamen özel sektöre devreden düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.

Nükleer kaynaklar

Toryum, plütonyum ve uranyum gibi radyoaktif elementlerin atomlarının nükleer santrallerin reaktörlerinde kontrollü bir şekilde parçalanması sonucu meydana gelen ısı enerjisinden elektrik enerjisi üretilmesi için kullanılan bir kaynaktır.

Güneş enerjisi

Coğrafi konumu nedeniyle sahip olduğu güneş enerjisi potansiyeli yüksek olan Türkiye’nin ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi 2.640 saat (günlük toplam 7,2 saat), ortalama toplam ışınım şiddeti 1.311 kWh/m²-yıl (günlük toplam 3,6 kWh/m²) olduğu tespit edilmiştir. Güneş Enerjisi potansiyeli 380 milyar kWh/yıl olarak hesaplanmıştır.

Güneş ışığından elektrik üretimi:

Fotovoltaik ya da güneş pilleri, güneş enerjisini elektrik enerjisine direkt çevirirler. Güneş pilleri, yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştü- ren yarı iletken maddelerdir. Yüzeyleri kare, dikdörtgen, daire şeklinde biçimlendirilen güneş pillerinin alanları 100 cm2 civarında, kalınlıkları ise 0,2-0,3 mm arasındadır. Güç çıkışını artırmak için çok sayıda güneş pili birbirine paralel veya seri bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilir. Bu yapıya güneş pili modülü ya da fotovoltaik modül adı verilir.Gerekirse bu modüller de birbirlerine seri ya da paralel bağlanarak fotovoltaik dizi oluşturulabilir

Rüzgâr enerjisi

Rüzgâr enerjisinden elektrik üretebilmek için sürekli rüzgâr alabilen yüksek yerlere ihtiyaç vardır. Rüzgâr enerjisinin kuvveti ile yatay ve düşey eksenli rüzgâr türbini döndürülerek elde edilen mekanik enerji türbine bağlı alternatör yardımı ile elektrik enerjisine çevrilir.

Jeotermal enerji

Dünyanın ısısından elde edilen enerjidir. Jeotermal enerji yeryüzünden derinlere doğru her 36 m’de 1o C sıcaklık artmasından faydalanılır. Jeotermal enerji yerin derinliklerindeki kayaçlar içinde birikmiş olan ısının akışkanlarca taşınarak rezervuarlarda depolanması ile oluşmuş sıcak su, buhar ve kuru buhar ile kızgın kuru kayalardan yapay yollarla elde edilen ısı enerjisidir. Jeotermal kaynaklar yoğun olarak aktif kırık sistemleri ile volkanik ve magmatik birimlerin etrafında oluşmaktadır.

Elektrik enerjisi üretimi için kullanılan enerji kaynaklarının miktarlarını gösteren bir sütun grafiği çizelim.

Yıllara göre değişimleri kullanarak ülkemizde hangi enerji kaynaklarının zamanla daha çok tercih edildiğini belirleyelim.

Yıllara göre değişimleri kullanarak ülkemizde hangi enerji kaynaklarının zamanla daha az tercih edildiğini belirleyelim.

Grafiklerdeki değişimlere göre, ülkemizde hangi enerji kaynaklarının gelecekte daha çok kullanılabileceğini tahmin edelim.

Hadi Paylaş!