1. ve 2. Köktürk Devletleri Kısaca

1. ve 2. Köktürk Devletleri Hakkında Kısaca özet bilgiler.

1. Köktürk (Göktürk) Devleti

Köktürk Devleti, Türk tarihinde ilk Türk adı ile kurulan devlettir. 552 yılında kurulan bu devletin kurucusu Bumin Kağan’dır. Devletin merkezi Ötüken’dir. Kardeşi İstemi’yi ülkesinin batı bölümüne Yabgu olarak atadı. Bumin Kağan, Orta Asya’daki bütün Türk boylarını egemenliği altında topladı.

Bumin Kağan ölünce yerine oğlu Mukan kağan hükümdar oldu. Mukan Kağan, Köktürk devleti İstemi Yabgu ile birlikte yönetti. Bu dönemde ipek Yolu, Türklerin kontrolüne girdi. Türkler karşısında askeri yönden başarılı olamayan Çinlilerin kışkırtması sonucu devletin batı bölümünü yöneten Tardu, doğunun (Merkezin) egemenliğini tanımadı. Bunun sonucu 582 yılında Doğu Köktürk Devleti ve Batı Köktürk Devleti olmak üzere ikiye ayrıldı. Bir süre sonra Doğu Köktürk Devleti Çin egemenliğine girdi (630). Daha sonra Batı Köktürk Devleti de Çin egeenliğine girdi 659).

Türklerin İpek Yolu nedeniyle komşuları ile olan ilişkileri, kültürel yaşamlarını da etkiledi. İpek yolu üzerinde bulunan devletlerle siyasi ve ekonomik ilişkiler gelişti. Bu durum olumlu ve olumsuz sonuçlar doğurdu. İpek Yolu hakimiyetini ele geçirme mücadelesi savaşların yaşanmasına yol açtı.

Köktürkler döneminde ise Tapo Kağan Mani dinini ve bu dinin temsilcilerini koruma altına aldı, Hatta bir Mani dini tapınağı yaptırdı. Bu durum, Köktürk kültürel birliğinin bozulmasına yol açmıştır.

2. Köktürk (Göktürk) Devleti

Çin egemenliğinde yaşamak istemeyen Türkler, her fırsatta isyan ettiler. Bağımsızlığa alışkın olan Türkler, sonunda Kutluk adındaki bir kahraman önderliğinde bağımsızlıklarını kazandılar (682). Kutluk Kağan Ötüken’i devletine merkez yaptı. Bu devlet ikinci Köktürk Devleti olarak bilindiği gibi kurucusunun adından dolayı Kutluk Devleti olarak da adlandırılmaktadır. Kutluk Kağan, Çinlilere karşı başarılar kazanarak devletin toprakarını genişletti. Onun en önemli yardımcısı, değerli devlet adamı vezir Tonyukuk idi. Kutluk Devleti’nin en parlak dönemi Bilge Kağan zamanıdır.

Bilge Kağan, devlet başkanı, kardeşi Kül Tigin ise ordu komutanı idi. Tecrübeli devlet adamı Tonyukuk, Bilge Kağan döneminde de vezirlik görevine devam etti. Tonyukuk ve Kül Tigin’in ölümünden sonra Bilge Kağan devleti tek başına yönetti. Onun ölümünden sonra (734) devlet zayıfladı. Uygur, Basmil ve Karluklar ayaklanarak İkinci Köktürk Devleti’ne son verdiler (744).

Hadi Paylaş!