Werner Heisenberg
Alman fizikçisi (Würzburg, 1901- Münih, 1976). Bir profesörün oğlu olan Werner Heisenberg, yükseköğrenimini Münih ve Göttingen üniversitelerinde bütünledikten sonra, 1923’te doktora tezini savundu. Önce Göttingen’de Max Born’un asistanı oldu, 1926’da Kopenhag’da Niels Bohr’un yönetimindeki enstitüde üç yıl süreyle görev yaptı, 1927’de Leipzig Üniversitesi’nde profesörlüğe atandı, 1932’de kuvanta mekaniğiyle ilgili çalışmalarıyla Nobel Fizik Ödülünü aldı. 1942’de Berlin Üniversitesi’nde,1946’ da da Göttingen’de profesör olarak görev yaptı.
Heisenberg, uzay ve zaman çerçevemizin, özellikle de süreklilik kavramımızın, tek başına alınan bir taneciğin durumunu tam olarak betimlememize yetmediğini göstermeye çalıştı.
Belli bir andaki yörünge, konum ve hız kavramları, bir gerçek değildir. Bunların ölçümleri gerçekten olanaksızdır. Sözgelimi, yörünge söz konusu olduğunda, parçacığın ancak art arda farklı konumları bilinir ve bu yörüngenin sürekliliğini sağlayan ara konumların bulunduğunu bize hiçbir şey kanıtlamaz; enerjiye gelince, Planck’tan bu yana, bunun atlamalarla (enerji kuvantaları) değiştiği, yani kesikli olduğu bilinir. Bu durumda parçacığın ancak kesikli hallerinin bilindiği söylenebilir. Heisenberg bu hallerin, belirli bir değeri aşan bir kesinlikle ölçülemeyeceğini gösterdi. Dolayısıyla bir parçacığın hızını ölçmek için, üstüne bir etki uygulamak gerekir. Bu parçacığın bir ölçü sistemini etkilemesi sağlanır, ancak bu ölçü sistemi de, parçacık üstünde bir tepki oluşturur ve ölçü sırasında hareketini değiştirir. Belli bir andaki konumun ve itmenin ölçümlerindeki kesinlikler, itme üstündeki hatanın (dp) konum üstündeki hatayla (dİ) çarpımı, her zaman Planck sabitinden ya da etki kuantumundan (h) büyük olacak biçimde, karşılıklı olarak sınırlıdır: dİ. dp = h. Bir parçacığın tam konumu bilinmek istenirse, enerjisini öğrenmekten vazgeçmek gerekir ve bunun tersi de geçerlidir. Söz konusu varsayımlar, Heisenberg’e 1925 yılından başlayarak kuvanta mekaniğinin temellerini atma olanağını sağlamıştır.
Son Yorumlar