Türkiye’de Havacılık Tarihi

Boeing 727

Türkiye’de havacılık alanındaki ilk girişim 1911 yılında oldu. Gerçekten de bu tarihte, harbiye nazırı Mahmut Şevket Paşa, kurmay yüzbaşı Süreyya Bey’i, hem balon ve uçak sağlanması, hem de gereken tesislerin yapılması konusunda görevlendirdi; ayrıca gene aynı amaçla bir Hava Komisyonu kuruldu. Böylece, Türk Hava Kuvvetleri’nin ilk temeli atılmış oldu. Bu arada istekli subaylardan bazıları da, havacılık eğitimi görmek üzere yurt dışına gönderildiler. 1912 Ocağında Yeşilköy’de, bir meydan ve iki hangar yaptırıldı; aynı yılın mart ayında da, Fransa’dan satın alınmış bulunan bir R.E.P. (bir kişilik) ile bir Deperdussin (iki kişilik) İstanbul’a getirildi (daha sonraki aylarda da Fransa’daki R.E.P. uçak fabrikası ve İngiltere’deki Bristol uçak fabrikasıyla yeni anlaşmalar yapıldı). 1912’de Yeşilköy Hava Mektebi hizmete girdi ve uçak satın alınması bu tarihten sonra da sürdürüldü. 1913-1914 yıllarında Türk havacıları Edirne-İstanbul, İstanbul-Edime, İstanbul-Kahire, İstanbul-Çanakkale, vb. yönlerde birçok uçuş denemesine giriştiler. Türk askerî hava gücü, eldeki kısıtlı olanaklara karşın, gerek Birinci Dünya savaşı sırasında, gerekse Kurtuluş Savaşı’nda büyük hizmetler gördü. Cumhuriyet’in kurulmasından sonra, askerî havacılığa ayrı bir önem verildi ve Türk askeri havacılığı modern uçak (özellikle jet uçakları), füze, vb. aygıtlarla donatılarak, havacılıkla ilgili çeşitli kuruluşlar gerçekleştirilerek sürekli gelişti ve üstüne düşen görevi en yetkin biçimde yerine getirdi.

Cumhuriyet döneminde, askerî havacılığın yanı sıra sivil havacılığa da önem verildi. A.B.D’nden satın alınıp İstanbul’a getirilen King-Birdtipi iki yolcu uçağı 3 Şubat 1933’te Ankara’ya doğru yola çıkarıldı. Bir saat on dakikalık bir uçuştan sonra Eskişehir’e varan uçaklar, oradan da gene bir saat on dakikalık bir uçuşla Ankara’ya indiler (iniş yeri Gazi Terbiye Enstitüsü’nün önünde bulunan alandı).

Daha önce Almanya’dan satın alınmış olan Junkers tipi iki küçük yolcu uçağının da hazır bulunmasıyla 4 uçaklı bir filo oluşturulmuştu. Ayrıca pilot, makinist ve telsizci de hazırdı. Bunun üzerine, 20 Mayıs 1933’te Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı olarak Hava Yolları Devlet İşletme İdaresi adlı kuruluşun hizmete girmesi kabul edildi. Türk Hava Postaları adıyla etkinliğe başlayan filonun uçak sayısı, Cumhuriyet’in onuncu yıldönümü nedeniyle armağan edilen bir ATH-19 tipi yolcu uçağıyla, beşe yükseldi. İlk ticari havalimanı, Ankara’da günümüzdeki çimento fabrikasının karşısında bulunan ve Güvercinlik diye anılan alanda hizmete girdi (limanda yalnızca terminal olarak kullanılan çadırlar vardı). İlk tarifeli seferler Ankara-Eskişehir- İstanbul hattında başladı. Söz konusu işletme, 1935’te Bayındırlık Bakanlığı’na bağlandı ve 1938’de adı değiştirilerek Devlet Havayolları Umum Müdürlüğü oldu. 1939’da da yönetimi Ulaştırma Bakanlığı’na geçti. Hava trafiğini düzenlemek, hava meydanlarını işletmek, vb. görevleri de üstlenen ve yeni uçakların satın alınmasıyla güçlenen kuruluşun adı 1945’te Devlet Hava Yolları İşletme Genel Müdürlüğü olarak değiştirildi. 31 Mayıs 1955’te Devlet Hava Yolları İşletme Genel Müdürlüğü, bir anonim ortaklık haline dönüştürülerek T ürk Hava Yolları Anonim Ortaklığı (THY) adını aldı. Filo yapısının artışına bağlı olarak iç ve dış sefer sayısı da sürekli olarak arttı. 1980 yıllarının sonundaysa, THY, uçaklarını yenileyerek (özellikle Boeing ve Airbus’lar) önemli bir atılım gerekleştirir ve Avrupa’daki taşıma kapasitesini artırırken, yeni bir işletmecilik anlayışının uygulanmasıyla, rötarsız iniş kalkış ve yolculuk servisi alanlarında da Avrupa şirketleriyle ciddi bir rekabete başladı. Bu arada yapılan yasal değişiklikler sonucunda, gerek yurt içi, gerek yurt dışı taşımacılığında hizmet veren pek çok özel şirket (Greenair, Sancakair, Turopa, İstanbul Hava Yolları, vb.) kuruldu. Eskişehir Üniversitesinde, sivil pilot yetiştirecek bir bölüm ile İstanbul’da pilot brövesi veren özel bir okul açıldı.

Hadi Paylaş!