Temel Hak ve Özgürlükler Nasıl Durdurulur? Bilindiği gibi, 1961 Anayasası, sıkıyönetim ve savaş hallerinde özgürlüklerin nasıl sınırlanacağının veya durdurulacağının yasa ile düzenleneceği kuralını getirmişti (m. 124). Anayasa, temel hak ve özgürlüklerin durdurulacağı alanı genişletmiş, savaş ve sıkıyönetim hallerine, seferberlik» ve «olağanüstü hal»i de eklemiştir. Bu durumlarda, temel hakların kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilecektir. Anayasa bununla yetinmeyerek, «bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir kuralını da koymuştur (m. 15). Anayasa, ağır sonuçlar doğurabilecek bu düzenlemeye, yine kendisi önemli sınırlama ve istisnalar getirerek hafifletmeye çalışmıştır. Bunlar, aşağıdaki gibi sıralanabilir:
a) Bu sınırlamalardan biri, uluslurarası hukuktan doğan yükümlülüklerin ihlâl edilmemesidir. Bu önemli bir kısıtlamadır. Böylece, Avrupa İnsan Hakları sözleşmesi ile beraber diğer uluslararası yükümlülükler de anayasal bir değer kazanmaktadır.
b) Bu alanda getirilen ikinci sınırlamaya göre, temel hak ve özgürlükler, ancak durumun gerektirdiği ölçüde durdurulabilecektir.
c) Anayasa, bazı temel hak ve özgürlüklerin, her ne nedenle olursa olsun, durdurulamayacağını belirtmiştir (m. 15/2). Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Savaş kanunlarına uygun hareketler sonucu meydana gelen ölümler ile ölüm cezalarının infazı dışında, kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz.
Kimse, vicdan, din, düşünce ve fikirlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz.
Suç ve cezalar, geçmişe yürütülemez. Suçluluğu mahkeme kararı olmadan, kimse suçlu sayılamaz.
Son Yorumlar