Meclis-i Mebusan’m dağılması üzerine Ali Rıza Paşa kabinesi çekilmiş, kısa süren Salih Paşa hükümetinden sonra Damat Ferit Paşa yemden hükümetin başma gelmişti (5 Nisan 1920). Bu sırada, Ankara’da toplanacak Meclis için seçimler sürmekteydi. Sultan Vahdettin, toplanacak Meclis’ in yeni bir devlet kuracağım ve kendisinin son yetkilerinin böylece yok olacağım sezmişti. Bu nedenle, öncelikle T.B.M.M’nin toplanmasını engellemeliydi. Bunun için, 11 Nisan 1920’de Şeyhülislam Dürrizade’den, Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları hakkında bir fetva alındı. Mustafa Kemal Paşa’mn devlete başkaldırdığı, bu nedenle öldürülmesinin din kuralla rina uygun bulunduğu Uan ediliyordu. Ingiliz uçaklarının da katılmasıyla bu fetva, her tarafa dağıtıldı.Padişah ayrıca, galip devletlerle bir an önce bir barış anlaşması imzalanmasından da büyük yarar umuyordu. Ona göre, böylece savaş sona erecek, Anadolu’da halk rahata kavuşacaktı. Bu durumda Mustafa Kemal Paşa’mn çabalan da sona erecek, T.B.M.M de, ulus gözünde değerini ve etkinliğini yitirecekti.
Barış konusunda karara varabilmek için İstanbul’da, padişahın da katıldığı olağanüstü bir kurul toplanmıştı. “Saltanat Şurası” niteliğindeki bu kurulda topçu feriki (korgeneral) Rıza Paşa’dan başka herkes, oyunu padişahın isteği doğrultusunda kullandı. Böylece, İstanbul’daki devlet adamlarının padişahla kader birliği yaptıkları açıkça anlaşılmış oluyordu.
Damat Ferit Paşa, barış görüşmeleri için Paris’e gitti. 10 Ağustos 1920’de, Paris yakmlarıdaki Sevres’de barış anlaşması imzalandı. Anlaşmayı Os- manlı Devleti adına, Bağdatlı Hadi Paşa ile Şurayı Devlet (Danıştay) başkanı Rıza Tevfik (Bölükbaşı) ve Bern büyükelçisi Reşat Halis imzaladılar. Sevr Anlaşması’nm imzalanmasında, Osmanlı delegelerinden başka. Yunan delegeleri de bulunmuşlardı.
Sevr Anlaşması hükümleriyle, Türkiye galip devletler arasında paylaştırılıyor, Osmanlı Devleti’ne İstanbul ile Anadolu’nun ufak bir parçası bırakılıyor, Doğu Anadolu’da Ermenistan ve Kürdistan devletlerinin kuruluşu kabul ediliyor, devletin askeri gücü iyice sınırlanıyor ve kapitülasyonlar en geniş biçimde tanınıyordu.
Bu anlaşmaya, T.B.M.M’nin tepkisi büyük oldu. Sevr Anlaşması’m onaylayan bütün Osmanlı devlet adamları, 19 Ağustos 1920’de T.B.M.M’nce alınan bir kararla vatan haini sayıldılar ve vatandaşlık haklarından yoksun kılındılar. Yeni Türk Devleti, Sevr Anlaşması’mn uygulanmasına olanak tanımadı.
Son Yorumlar