Erdebiliye (Safeviye) Tarikatı Nedir? Kurucusu Kimdir? Safıyüddin Erdebili’nin kurduğu tarikat. Bir diğer adı da Safeviye tarikatı’dır. Safıyüddin, Azerbeycan’ın Erdebiliye kentinde doğmuştu (öl. 1335). Bu yüzden tarikatına Erdebiliye denmiştir. Safiyüddin’in kurduğu tarikata mensup dervişler tarikatı yaymak için Anadolu’ya ve tüm İslam ülkelerine dağılırlardı. Bunlara tasavvuf tarihinde Erdebil Sufileri denir, özellikle Safiyüddin’den sonra yerine geçen oğlu sadreddin Musa, Erdebili bir tasavvuf merkezi haline getirmiş, burada babası için de büyük bir türbe yaptırmıtı. Erdebil öylesine önemli bir ziyaret merkezi olmuştu ki, Timur, devletinin bazı vergi gelirlerini Şeyh Safıyüddin tekkesine bağışlamıştır. Erdebil sadece İslam ülkelerine derviş ihraç etmekle değil, pekçok dervişin de gelip yerleştiği bir tasavvuf merkezi olmakla da ün yaptı.
Nitekim Hacı Bayram Veli’nin şeyhi Hamiddüddin Aksarayi de, Erdebil’de feyz alıp tasavvuf eğitimini tamamladıktan sonra Anadolu’ya dönüp irşada başlamıştı.
Bu tarikat, tarihte asıl ününü siyasi kimliği ile yapmıştır, önceleri tamamen sünni bir meşrep gösteren Erdebiliye tarikatı, çevrenin ve siyasi etkilerin de olaya karışmasıyla Şii Batmi bir kimliğe büründü. Şeyh İbrahim’den sonra tarikatta siyasi eğilimler ön plana çıktı. Şeyh Cüneyd Ve Şeyh Haydar devleti ele geçirebilmek için dini otoritelerini kullanmak istediler, mücadeleye girdiler, fakat başarılı olamadılar. Ancak kendilerinden sonra gelen Şah İsmail Erdebiliye tarikatı şeyhliğini saltanata çevirdi ve Safavi devletini kurdu. Tebriz’i başkent yaptı. Bu dini siyasi devleti yönetenler, derviş kimliği ile adamlarını Irak, Suriye ve Anadolu’ya gönderdiler, karışıklıklar çıkardılar.
Anadolu’da da Şii’liği yaymak isteyen bu akım Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran’da Şah İsmail’i yenmesi ile akim kaldıysa da, daha sonraki yıllarda bazı Şii meşrepli tekkeler ve tarikatlar yoluyla çabalarını sürdürdü.
Son Yorumlar