Osmanlı’nın Doğuşu Konu Cevapları

Osmanlı’nın Doğuşu Konu Cevapları 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 3. Ünite sayfa 52-55

Yan taraftaki (Aşağıda) iki kitap kapağını inceleyiniz. Aralarındaki farklılıkları belirleyiniz. Bu farklılıkların sebepleri üzerinde tartışınız.

İki kitap arasındaki fark kitap kapaklarından ortaya çıkıyor. İki yazarın Osmanlı’ya bakış açısını ortaya koyuyor. Osmanlı İmparatorluğu derken Osmanlının ihtişamını büyüklüğünü büyük başarısını ortaya koyarken, Osmanlı Devletinin kuruluşu derken, sıradan bir konu işleniyormuş, veya akademik bir yaklaşım takınılıyormuş havası verilmiş.  

Yerli ve yabancı bilim insanlarının aynı konu üzerinde çalışmalar yapması hakkında neler düşünüyorsunuz?

Osmanlı araştırmaları, yerli yabancı bilim insanlarının dikkatini çeken önemli bir konu, bu konu üzerinde sayısız, akademik olsun olmasın eser verilmiş kitap yayınlanmıştır. 

Bir TRT yapımı olan, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu anlatan “KURULUŞ” dizisini izlediniz mi? izlediyseniz kısaca anlatınız.

İzledim. Osmanlının nasıl oluştuğunu, söğüt köyünde nasıl kurulduğunu anlatıyor.

Aşağıda bu dizide de belirtilen tarihî gerçekler vurgulanmaktadır.

GAZA VE OSMAN GAZİ’NİN ORTAYA ÇIKIŞI

Moğolların Türkiye Selçuklu Devleti’ni bozguna uğratması (1243), Papalığın kışkırtmasıyla Mısır, Suriye ve Anadolu’ya Haçlı Seferlerinin yapılması İslam dünyasını ölüm kalım mücadelesine itti. İlhanlı Moğol Hanlığı’nın Papalık ve Bizans ile diplomatik ilişkilere girmesi, İslam dünyasında kutsal savaş ve gaza kavramları üzerinde yoğunlaşılmasına neden oldu. Anadolu’da Türkmenler, bu gaza hareketinin ön safında mücadeleye girdiler. O dönemde Osman Gazi, Kastamonu uç beyi Çobanoğullarının emri altında Bizans’a karşı en uzak sınırda savaşan bir bey idi. Daha sonra Osman Gazi, Anadolu’da ortaya çıkan diğer beylikler gibi kurucusunun adıyla anılan Osmanlı Beyliği’ni kurdu.
Halil İnalcık, Günsel Renda, Osmanlı Uygarlığı, C 1, s. 34-36.

Dünyaca tanınmış tarihçi Halil İnalcık’ın eserinden bir alıntı okudunuz. Size göre bu alıntıda Osmanlı Beyliği’nin ortaya çıkmasını sağlayan en önemli etken nedir?

Halil İnalcık’ın bu alıntısına göre en önemli etken İslam dini kutsal savaş ve gaza anlayışıdır. Gaza için Bizans toprakları alınmış, Osmanlı Beyliği bu topraklarda doğmuş ve büyümüştür.

Gaza fikrini benimseyen Samsa Çavuş, Akça Koca, Konur Alp, Turgut Alp gibi uç liderleri başlangıçta bağımsız hareket ediyorlardı. Zamanla, Osman Gazi’nin yoldaşları oldular.

Sizce Osman Gazi’nin etrafında toplanılmasının sebepleri neler olabilir?

Osman Gazi, genç olmasına rağmen akıllı ve yüreklidir. Herkesin takdirini kazandığı gibi uç liderlerinde takdirini kazanmış, kendini lider olarak benimsetmiştir.

Toplantı sonunda son sözü Şeyh Edebali’nin söylemesi onun hangi özelliklerinden dolayı olabilir?

Şeyh Edebali sözü dinlenen, kabul gören, İslam Din büyüğüdür. Son sözü söylemiş kimseden itiraz gelmemiştir.

Osmanlı Devleti’nin kuruluşu ile İstanbul’un fethine kadar olan dönemi gösteren eş zamanlı tarih şeridini inceleyiniz. Farklı dönemlerde savaşların devam etmesi neyin göstergesidir? Tartışınız. Düşüncelerinizi belirtiniz.

Tarih şeridinde görüldüğü gibi, Savaşlar hep devam etmiştir. Bu Osmanlı’nın genişleme çabası ve gaza, cihad inançlarıdır. Bazen ülkelerini korumak için savaştıkları gibi genişleme, feth İslamı daha uzak diyarlara götürmek içinde savaşmışlardır.

Yan sayfada Osmanlı Devleti’nin kuruluşuyla ilgili “GAZA VE OSMAN GAZİ’NİN ORTAYA ÇIKIŞI” adlı metnin devamı aşağıda verilmiştir. Bu metni okuyunuz. Daha sonra metinle ilgili soruları cevaplandırınız.

BİLGİ KUTUSU
Osman Gazi döneminde tüm Anadolu Türkmen beyleri, Selçuklu Sultanı‘ndan alınan bir emirle (fermanla) atanan beyler durumundaydı. Hiçbir Türkmen beyi sultan unvanını almaya cesaret edemezdi. Osman Gazi’nin Karaca hisar’1 fethi (1288) üzerine Selçuklu Sultanı’ndan alınan bir emirle (fermanla) resmen sancak beyliği unvanı aldığı iddia edilir. Osman Gazi, Germiyan tarafından gelen yağma akınlarına karşı bölge Hristiyanlarını koruma görevi üstlenmiş, fethedilen yerlerde yerli Hristiyan halkı, köylü ve şehirliyi “istimâlet” ile yerlerinde bırakıp korumuştur. Osmanlı kaynakları, istimâletin Osmanlı fetihlerinde ve devletin kolaylıkla yayılışındaki önemini vurgularlar. İslam Devleti’nin egemenliğini kabul eden gayrimüslimler “zimmi‘ haklarını kazanır, onların canını, malını koruma ve dinlerini icrada serbestlik, devlet için dinî bir borçtur.

Osman Gazi 1299 yılında Bilecik, Yarhisar, Yenişehir ve İnegöl tekfurlarının hisarlarını fetheder ve kendi adına hutbe okutarak bağımsızlığını ilan eder.

Osman Gazi’nin 1288’den bu yana uçta Bizans’a karşı saldırıları gittikçe artmaya başladı. Komşusu güçlü Germiyanoğulları Orta Anadolu olaylarıyla ilgilenmekte, Selçuklu Sultanı gücünü tamamıyla kaybetmiş bulunmakta ve Moğol hanları kendi aralarında taht kavgaları ve Anadolu’ya gönderdikleri askeri valilerin isyanları ile uğraşmaktaydı. Bununla birlikte Osman Gazi zamanında Osmanlı Beyliği; Aydın Beyliği, Karaman Beyliği gibi tam teşkilatlı bir beylik olarak kurulmuştur.
Halil İnalcık, Günsel Renda, Osmanlı Uygarlığı, C 1, s. 37-40

Size göre Osman Gazi, yaptığı tüm faaliyetlerde bir yerlerden izin almış mıdır? Neden?

Osman Gazi Yaptığı tüm faaliyetlerde bir yerden izin almamıştır. 1299 yılında yaptığı bağımsızlık ilanı, Selçukluya yapılan başkaldırı, isyan ve artık sizi tanımıyorumdur. Artık Selçuklulardan izin almayacağını kararlarında özgür olduğunu ilan etmiş olur.

Anadolu’daki siyasi karmaşanın doğurduğu sonuçlar hakkında neler düşünüyorsunuz? Tartışınız.

Haçlı seferleri ve Moğol saldırıları ile Anadoluda Selçuklu hakimiyeti zayıflamış, siyasi karmaşa çıkmıştır. Bu siyasi zayıflıktan Osmanlı beyliği ve Osmanlı Devleti doğmuştur.

Bu başarılarından dolayı Osman Gazi’nin ünü uzak yerlere yayıldı. Türkmenler göç yoluyla yeni fethedilen yerlere iskân edildiler. Bu Türkmen göçlerinin olumlu ve olumsuz yönleri neler olabilir? Tartışınız.

Bu Türkmenler aracılığı ile fethedilen yerlerin Türkleşmesi ve Türkmenlere de yurt bulunması sağlanmıştır. Osmanlı Bu Türkmenler aracılığı ile fethedilen yerleri islamlaştırmıştır.

Anadolu’da gaza ve ganimet akınlarına katılan, böylece akıncılığı meslek edinen Türkmenler, orduya bağlanırlar ve nöker olurlardı. Bu bağlılık ölünceye kadar sürerdi. Nöker kurumu, Osmanlı Devleti’nin gelişme çağında kul sistemine zemin oluşturmuştur. Orhan Gazi zamanında Türk gençlerinden biner kişilik yaya ve müsellem (süvari) birlikler kuruldu. Bunlar barış zamanında, kendilerine verilen toprakları ekip biçerlerdi.
Bu açıklamalardan ordunun bir bölümünün çeşitli yerlerde yaşadığını ve ihtiyaç duyuldukça toplandığını anlıyoruz.

Size göre askerlerin geçimlerini sağlamaları için toprakla uğraşmaları doğru mudur? Neden?

O zamanın şartlarında en uygun ve akılcı, asker gücü besleme ve barındırma şekli budur. Devletin bir yerde veya herhangi bir uğraşısı olmadan bu askerleri beslemeleri imkanı yoktur. Devlet bazı komutan veya liderlere toprak verir. Bu toprağın karşısında da belli sayıda asker beslemesini ve eğitmesini ister, savaş zamanı bu askerler orduya katılarak savaşır.

BİLGİ KUTUSU
Bütün ocakların temelini oluşturan Acemi Oğlanlar Ocağı , önceleri savaşlarda esir düşen Hristiyan çocuklarının Türk-islam terbiyesiyle yetişmelerini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Bu ocağa alınanlar savaş düzen ve tekniği öğretildikten sonra Yeniçeri Ocağına geçirilirdi. Yeniçeri Ocağı 1363‘te Hacı Bektaşî Velinin manevi desteğiyle kurulmuştur. Üç ayda bir ulufe denilen maaş alırlar ve emekli olmadan evlenmezlerdi.

Yeniçerilere Kapıkulu askerleri denirdi. Eski Türk devletlerinde uygulanan tımar sistemi, Osmanlı Devleti’nin dayandığı en büyük kuvvetti. Dirlik sahiplerinin gelirlerinin bir kısmı ile besledikleri atlı askerlere Tımarlı Sipahi denilirdi. Devletten para almazlardı. Savaş bitince topraklarına geri dönerlerdi. XIV. yüzyılın sonlarında Aydın, Saruhan ve Menteşe beylikleri alınarak donanma geliştirilmiştir. Ayrıca Yıldırım Beyazıt Gelibolu’da küçük bir donanma oluşturmuştur.

Askerî sistemin bir düzen içinde devam etmesinin doğal sonuçları neler olabilir?

Askeri düzenin belli bir nizam ve intizamda olması Osmanlı’ya devamlı askeri güç, iyi beslenmiş kuvvetli askerler sağlamıştır. Bu askerlerle Osmanlı girdiği savaşları kazanmıştır.

Hadi Paylaş!