Kapalıtohumlulardan, ikiçenekli, ayrı taçyapraklı bitki ailesi. Yumurtalığı altdurumlu (taçyapraklar ile çanakyapraklarm tabanına yapışık olan) maydanozgülerde çiçekler her zaman çok küçüktür, ama genellikle çok sayıda şemsiyeler halinde kümelenirler; son derecede belirgin olan bu çiçek durumunda çiçek saplarının eşit bir biçimde uzamasıyla çiçekler hemen hemen aynı düzeye yükselirler. Böylece, havuçun şemsiye biçimindeki çiçek durumunda, ortadaki çiçeğin koyu kırmızı rengiyle öbürlerinden farklı olduğu kolaylıkla görülebilir; demek ki şemsiye biçimi belli bir çiçek durumudur.
Havuçta, meyvelerin oluşumundan sonra, şemsiye durumundaki çiçek topluluğu orta bölüme doğru kıvrılır ve iç bölümdeki tohumlarıyla bir kuş yuvasına benzer. Çiçeklerin her birinde beş çanakyaprak (genellikle basit dişli), beş taçyaprak, beş erkekorgan, iki meyveyaprak bulunur; döllenmeden sonra bu meyveyapraklarda çok iyi tanman “çiftkapçıklı” bir meyve oluşur. Maydanozgillerin hemen tümü çok parçalı yaprakları olan otsu bitkilerdir. Bununla birlikte Bupleurum’ın yaprakları bütün halindedir ve hatta gövdesi odunsulaşmıştır. Maydanozgillerde bazı bitkilerin değişik biçimleri vardır. Sözgelimi, Hydrocotyle 1er (sutası) çok nemli yerlerde yaşayan, yuvarlak yapraklı ve çok küçük çiçek durumlu sürünücü bitkilerdir. Çok sert ve dikenli olan Eryngium ların (çakırdikeni) daha çok bileşikgillerin kömeç biçimindeki çiçek durumlarına benzeyen, çok sıkışık bir şemsiyeleri vardır.
Maydanozgüler özellikle, nemli, ılıman bölgelerde bulunurlar. Hemen her yerde genellikle ya bir lateks (bitki sütü) ya bir reçine-zamkı ya da tıbbi özellikte özsular verirler. Maydanozgillerin çoğu güzel kokulu bitkilerdir. Frenkmaydanozu (Anthriscus), karaman kimyonu ya da kummel (Carum), rezene (Foeniculum), maydanoz (Peroselinum), kişniş (Coriandrum), kimyon (Cuminum), dereotu (Anethum), anason (Pimpinella) bu amaçla yetiştirilirler. Yaprakları ya da meyveleri taze veya kurutulmuş olarak kullanılan bu bitkilerden ayrıca esanslar da elde edilebilir. Maydanozgillerin bazı türleri son derece zehirlidir. Büyük baldıran suların içinde yaşar, gövdesinin üstünde kırmızımtrak lekeler bulunur; küçük baldıran (Aethusa cynapium) da çok zehirlidir. Suda yaşayan Oenanthus gibi türler de zehirlidir. Bazı maydanozgillerden de tıpta yararlanılır. Havuç, bu ailenin yenebilen başlıca bitkisidir; ayrıca kereviz ve rezene de maydanozgillerin çok eskiden beri yetiştirilen türleridir.
Son Yorumlar