Manyoka Nedir? Nerelerde Üretilir?

Manyoka Sütleğengiller (Euphorbiaceae) aile­sinden çalımsı bitki.

Manyokanm (Manihot) ilk yetiştirildiği yer Orta ve Güney Amerika’dır. Gerçekten de, İspanyollar bu kıtaya geldiklerinde yerli halkın Meksika’ dan Peru ve Brezilya’ya kadar olan bölgede manyoka yetiştirdiklerini gör­düler. İnkalar zamamndan kalan me­zarların içinde de bu bitkiye ait yum­rular bulundu. Kısa bir süre sonra Antiller’de yetiştirilmeye başlanan manyoka XVI. yy’ın ilk yıllarında Af­rika’ya götürüldü. Manyoka’nın yabani olan türü pek bilinmez; kendiliğinden yetişen ve ata­ları sanılan türleri, Güney Amerika’ da birçok bölgede (Brezilya, Paragu­ay), yarı-kıraç yerlerdeki kuru ve iş­lenmesi kolay topraklarda görülmüş­tür. 2-4 m boyundaki manyoka elsi yaprak­ları, küçük yeşilimsi sarı çiçekleri ve kapsül biçimindeki meyvesiyle kene otunu andırır. Kökleri, bazen silindir ya da iğ biçiminde, bazen de dallan­mış biçimde bitkinin tabanmda öbeklenmiş yumrular halinde genişler; bu yumruların boyu 1 m’ye, eni 30-50 sm’ye kadar varabilir, ağırlıkları da 2-3 kg arasında değişir.

Yüzeyde kırmızımsı kahverengi ve etli olan manyoka yumruları sarımsı, acı ve zehirli, sütümsü özsu ile dolu bir kök nişastası (tapyoka) içerirler; bun­lar ancak acılığını ve zehirliliğini yok eden bir işlemden sonra yenebilir. Acı manyokamn yumruları % 10-12 su, % 75-80 glüsit, % 3-5 protit ve % 1-2 lipit içerirler. Tatlı manyoka da vardır; bunun boyu 2 m’yi pek aşmaz, yumruları daha küçük olup, 10-15 sm uzunluğunda ve 3-5 sm kalınlığındadır; acı manyokadan daha az verimli olduğundan üretimi daha az yapılır.

Manyoka Üretimi

Manyoka en çok tropikal iklimli böl­gelerde yetiştirilir; yüksek sıcaklık (yıllık ortalama sıcaklık: 20-28°C), bol ve özellikle yazın yağan yağmur (yıl­da 800-1 200 mm) bu bitki için çok uy­gundur. Bazen ekvator ikliminde de yetiştirilir; özellikle ormanlardaki ta­rıma uygun hale getirilmiş toprakla­ra ekilir. Üretimi çelikleme yoluyla yapılır; çe­likler yağmur mevsiminin başmda top­rağa daldırılır. Yumrular 7-18 ay ara­sında değişen bir süre içinde toplanır. Manyoka üretimi, genellikle tahıllar (mısır, hintdarısı) ve ağaç biçiminde­ki türler (kauçuk, kakao, kahve ve hin­distancevizi ağaçları) arasında bir ara ekimi olarak gerçekleştirilir. Manyoka Amerika’da genellikle bah­çe bitkisi, Afrika ve Asya’daysa yiye­cek bitkisi, bazen de sanayi bitkisi ola­rak ekilir; büyük üretim merkezleri Güney Amerika (Brezilya), Batı ve Or­ta Afrika (Nijerya, Kongo) ve Doğu As­ya’da (Hindistan, Endonezya) kurul­muştur.

Hadi Paylaş!