Hayalgücüne dayanan düşünceyle, bilimin ve tekniğin çoğunlukla tehlikeli olduğu düşünülen ilerlemeleriyle, bilinmeyen dünyalar, yabancı ve garip yaratıklar yaratarak gelecekteki yaşamı canlandırmayı amaçlayan,edebiyat, tiyatro ve sinemaya özgü anlatı türü (bilimkurgu da denir).
Son zamanlarda (1950’lerde) yaygınlaşmasına karşın, çok eski hayalgücü yapıtları da kurgubilim teriminin kapsamına girebilir.
Gerçekçilikle Çevrelenmiş Bir Hayal Dünyası
Fransız yazarı Michel Butor, kurgubilimin, gerçekçilik içinde çerçevelenmiş bir hayalgücü dünyası olduğunu söyler. Kurgubilimin konulan şu başlıklar altmda toplanabilir: Gelecekteki yaşam; bilinmeyen dünyalar; beklenmedik ziyaretçiler. “Önceleme romanı” türünde yazanlar, içinde bulundukları çağın karmaşıklığını geleceğe aktararak cüle getirmişler ve hayalgücü ürünü olan bazı görümleri ayrıntılı olarak canlandırmışlardı. Böylece kurgubilim, “Swift geleneğinde yer alan dikkate değer bir yöntemsel irdeleme aracı” olarak ortaya çıkıyor ve yergi niteliği ediniyordu. Histoire comique des Etats et Empires de la Lune (Ay Devletlerinin ve İmparatorluklarının Güldürülü Öyküsü, 1656) ile Histoire comiçue des Etats et Empires du Soleil’in (Güneş Devletlerinin ve İmparatorluklarının Güldürülü Öyküsü, 1662) yazan Cyrano de Bergerac’ tan ya da Gulliver’in Seyahatleri (Gulliver’s Travels, 1726) yazarı jonathan Swift ve Frankenstein ‘ın (1818) yaratıcısı Mary Shelley’den (1797-1851) sonra XX.yy. öncesi kurgubiliminin iki büyük klasik yazarı Aya Seyahat (De la Terre â la Lune, 1865) ve Deniz Altında Yirmi Bin Fersah’m (Vingt mille lieues sous les mers, 1870) yaratıcısı jules Verne ile, Zaman Makinesi’ ni (Time Machine, 1895) tasarlayan ve The War of the VVorlds’u (Dünyaların Savaşı, 1898) kaleme alan Herbert George VVells’tir (1866-1946). jules Verne, çağındaki coğrafyanın eksiklerinin dökümünü yapıp bunları mitlerle gidermeye çalışarak “çocuksu” bir bireşim ortaya koyarken, H.G. Wells, The W ar of the Worlds’da beklenmedik ve tehlikeli yaratıklar konusunu ilk olarak ortaya atıyordu. Villiers de l’İsle Adam’ın felsefi yanı ağır basanL’Eve future’ü (Geleceğin Havvası, 1886) de, bu türün başyapıtları arasında sayılabilir.
Kurgubilim Ya Da Gelecekteki Bilim
XX. yy’da bilimlerin şaşırtıcı gelişmeleri, kurgubilim edebiyatına elverişli zemin hazırladı. Bu türün adım ortaya atan ve bu alanda öncülük eden Gernsback’tır. Ralph 124C41 + (1911) adlı romanında, daha sonra birbirinden ayırt edilen iki akım (önceleme ve spaceopera) birbirine karışmış haldedir. Avrupalüar, Alman Lasswitz (İki Gezegen Üstünde) ve Hesse(Cam İnciler Oyunu), Polonyalı Zulavvski (Şu Yaşlı Dünya) ve Fransız j.H. Rosny (Ateş Savaşı)ile dikkati çekerken,kurgubilimin en ilginç yapıtları, uzmanlaşmış dergilerin sayısının artmasıyla A.B.D’nde ortaya kondu. Bu dergiler arasında Amazing Stories’i, W önder Stories’i ve özellikle, Campbell’in yönetiminde, kısa sürede gerçek bilginlerin bile yazı gönderdikleri ciddi bir dergi haline gelen Astounding Science-Fiction’ı saymak gerekir. Kurgubilim alanında dikkati çeken yetenekli yazarlar arasında da şu adları sayabiliriz: Belayev, Dnieprov, Lefremov, Lem, Lovecraft, Stapledon, Clarke, Aldous Huxley, Georges Orwell ve Butler. Günümüzde, Galaxy ve Fiction gibi dünyanın çeşitli ülkelerinde satılan dergiler, Asimov, Van Vogt, Bradbury, Brown, VVyndham, Simak, Sturgeon, Matheson, Heinlein gibi yazarların tanınmasını sağlamıştır. Fransızlar arasında da Maurice Renard,Rene Barjevel, jean Ray, Georges d’Argyre gibi yazarları saymak gerekir.
Kurgubilim günümüzde, gelecekteki dünyaya ilişkin varsayımlara ve hayalgücü ürünlerine dayanarak, edebiyat niteliğini gittikçe daha fazla kazanmaktadır.
Son Yorumlar