Keseliler Hakkında Bilgi

Memelilerin etensizler (Aplacentalia ya da Metatheria) alt-alt sınıfını oluş­turan takımı.

İki dölyataklılar olarak da adlandırı­lan keselilerin (Marsupialia) başlıca özelliği, dişilerde kısa bir gebelik dö­neminden (sözgelimi, keseli sıçanda [Opossum] 12 ya da 13 gün) sonra do­ğan yavruların birkaç farklı durum dı­şında gelişmelerini içinde tamamla­dıkları bir kesenin bulunmasıdır. Bu kese bazılarında (kangurularda oldu­ğu gibi) gerçek bir cep görünümünde­dir, ama bir deri kıvrımına indirgen­miş de olabilir; genel olarak öne doğ­ru açık olan kese bazen geriye doğru da açık olabüir. Özellikle Avustralya’ da yaşayan keseliler, Tasmanya, Ye­ni Gine, Celebes adaları ve Amerika’ da da bulunurlar.

İlkel Nitelikler

Boyları sıçanla iri bir köpek arasında değişen keseliler, görünümleri, ya­şam, hareket ve beslenme biçimleriy­le, kendi aralarında da büyük farklı­lık gösterirler. Birkaç değişik durum dışında, embriyoyu anaya bağlayan hiçbir eten yoktur: Etenin bulunmayışı nedeniyle iyi beslene memiş olarak c iünyaya gelen yavru, çok küçüktür (ba­zen erişkinin yüzde biri kadar); üye­leri az gelişmiştir, kulakları ve gözle­ri kapalıdır: Ananın tüyleri üstünde tükürükle sıvadığı bir yol boyunca sü­rünerek. memelere yönelir. Memeler kesenin içinde bulunur; yavru ağzıy­la yakaladığı memeyi gelişmesini ta­mamlayıncaya kadar (yaklaşık 70 gün boyunca) bırakmaz.

İskeletlerinin bellibaşlı özelliği de kal­ça kemeri düzeyinde keseyi taşıyan iki kese kemiğinin bulunmasıdır. Bir baş­ka niteleyici özellikleriyse üyelerinin boyutlarının büyük bir eşitsizlik gös­termesidir (arka üyeler çok daha uzundur), bu da hayvana özgün bir yer değiştirme biçimi (sıçrayarak iler­leme) sağlar. Çok farklılaşmış olan dişlerin biçimleri, beslenme türlerine göre değişiklik gösterir. Sinir sistemi, ilkel özellikler şımar: Beyin yarım yu­varlarında, kıvrımlar yoktur; koku al­ma lopları çok gelişmiştir. Beyin ka­buğunun evrim geçirmiş olan bölümü az büyümüştür. Beden sıcaklığı, eten- lilerinkinden (Eutheria ya da Placentalia [özmemeliler]) daha düşük ve da­ha az sabittir. Dişinin üreme organı, iki ayrı yumurta kanalı ve göden barsağını açıldığı bir dışkılık olan üreme yolu sinüsüne açılan iki dölyolun- dan oluşur (erkeğin kamışı da ikiye ya­rılmıştır).

İki Alttakım

Keseliler takımı, her iki çenelerinde köpekdişleri bulunan çoköndişliler ve yalmzca üstçenede köpekdişleri olan ikiöndişliler olmak üzere iki alttakımı kapsar

Çoköndişliler, özellikle Amerika’nın keselisıçangillerini (Didelphidae), Avustralya’nın keselisansargillerini (Dasyuridae), keselikurtgillerini (Thylacinidae), keseliköstebekgillerini (Notoryctidae) ve And dağlarının ger­çek “yaşayan fosilleri” olan Coenolestidae’yi kapsar.

İkiöndişlilerin tümü Avustralya’da ya­şar: Bunlar, kuskusgiller (Phalangeridae [kuskuslar ve keseli ayı]), vombatgiller (Phascolomyidae) ve kangurugillerdir (Macropodidae). Avustralya’daki keselilerin yaşam bi­çimleri gibi, görünümlerinin de çok değişik olması özellikle önemlidir. Bunlar dış dünyayla ilişkileri olmadan evrim geçirerek, bulundukları kıtada (Okyanusya) etenlilere benzer tipleri vermişlerdir: Böylece Avustralya’da keseli kurtlar, köstebekler, porsuklar, ucan sincaplar, vb. bulunur; bunlar­dan sevimli bir görünümü olan keseli ayı (koala) bir ayı yavrusunu andırır. Keseliler, Üst Tebeşir devrinden beri fosil olarak tanınırlar. Fosiller ara­sında Güney Amerika’da yaşamış olan, Üçüncü Zaman’a özgü etçil ke­seliler, özellikle köpekdişleri kılıç bi­çiminde olan Thylacosmilus ve Avust­ralya’da yaşamış olan, Pleyistosen’e özgü gergedan büyüklüğündeki (Dipro- todon cinsi) dev görünümlü türler sa­yılabilir. Anatomi ve fizyolojiye bağlı birçok özellik, metatheria’yı, euthe­ria ‘dan, birincilerin, İkincilerin atala­rı olarak kabul edilemeyecekleri bi­çimde ayırır. Bu iki altsınıfın aynı bir atadan ama değişik zamanlarda bir­birine koşut olarak türedikleri sanıl­maktadır.

Hadi Paylaş!