Türk bestecisi (Bolu, 1910-İst. 1986). Lise öğrenimini 1924’te Bolu’da tamamlayarak, iki yıl Kastamonu İlköğretmen Okulu’nâ giden ve 1926’da Bolu iline ilkokul öğretmeni olarak atanan Kemal İlerici, ilk müzik bilgisini annesinden alıp, kendi kendine keman çalışmaya başladı ve ele geçirebildiği kitaplardan armoni, müzik tarihi, müzik kuramı konusunda bilgiler edindi. İstanbul’da bir ilkokula atanmasıyla birlikte, Belediye Konservatuvarı’ na yazılarak iki yıl süreyle Haşan Ferit Alnar’ın armoni öğrencisi oldu. Ardından Adnan Saygun’dan iki yıl armoni dersleri aldı. 1938’de Ankara Devlet Konservatuvarı’na yatılı öğrenci olarak giren Kemal İlerici, Hasan Ferit Alnar’dan kontrapunto, armoni, füg ve beste dersleri aldı.
Kemal İlerici’nin Konservatuvar’ı bitirme yapıtlarından Senfonik Uvertür, üçlü batı sistemiyle yazılmıştır ve sonat biçimindedir. Köyümde başlıklı yapıtıysa büyük orkestra için kendi buluşu olan armonik sistem içinde yazılmıştır. Kemal İlerici, bu sistemi geleneksel Türk makamlarından kaynaklanarak, dörtlüğe dayanan bir armonik yapı olarak geliştirmiştir. 1944’te ilk kez ileriye sürdüğü bu teknik üstüne yıllarca çalışmalar yapan besteci 1970’te Türk Müziği ve Armonisi adlı kitabını yayımladı. 1945-1949 yılları arasında Ankara Devlet Konservatuvarı’nda yardımcı armoni ve form bilgisi öğretmenliği ile uygulamalı Türk musikisi öğretmenliği yapan Kemal İlerici bu arada Maya başlıklı obua ve piyano yapıtını, karma koro için beş parçayı yazdı. 1949-1969 yılları arasındaysa, Ankara Atatürk Lisesi müzik öğretmem olarak pek çok öğrenci yetiştirdi (1969’da kendi isteğiyle emekli oldu). 1954’te devlet tarafından bir yıl için Paris’e gönderildi. En ünlü çalışmalarından biri olan Bizden Birkaç Renk, yaylı çalgılar dörtlüsü için 1952’de bestelenmiş olup, “Gösteri”, “Ağır Zeybek”, “Türkü Söyleyen Gençler” ve “Kırlarda Neşe” gibi bölüm başlıklarını içerir. 1967’de yazdığı Efe Kaprisi de en çok seslendirilen yapıtlarından biridir.
Kemal İlerici, makamsal Türk müziğinin sistemi üstüne yaptığı araştırmalarla bu sisteme dayalı bir çokseslilik düzeni ileri sürmüş ve bu dörtlülüğe dayanan sistem ile hemen bütün yapıtlarını bestelemiştir. Ülkemizde ikinci ve üçüncü kuşak çoksesli müzik bestecileri İlerici yönteminden yola çıkmış, kendilerine özgü yöntemleri geliştirirken, İlerici’nin yöntemini bir boyut olarak ele almışlardır.
Başlıca Yapıtları
Solo çalgı için: Dilek Kızıma (piyano için, 1960-1964); Ülkü’ye Serçe Kardeşten Armağanlar (piyano için, 1967); Benim Kırlarım (flüt için, 1969); Yurdumdan Sesler (keman için, 1970).
İkililer: Maya (obua ve piyano için, 1948); Uzunhava (keman ve piyano için, 1952); Edip Özışık’la Söyleşiler (Od viyolonsel için, 1972); Oy Dağlar (korno ve piyano için, 1973); Obua ve İngiliz Kornosu İkilemesi (1974); İki Dost (iki keman için, 1980).
Oda orkestrası için: Yaylı Sazlar Kuarteti (hüseyni, 1943); Hüseyni Saz Semaisi ve İki Türkü (yaylı çalgılar dörtlüsü için, 1951); Bizden Birkaç Renk (yaylı çalgılar için, 1952); Mehmet’le Söyleşiler (oda orkestrası süiti için, 1962 ve 1969). Solo ve orkestra için: Efe Kaprisi (viyolonsel ve orkestra için, 1967); Obua ve Orkestra İçin Konçerto (1970).
Büyük orkestra için: Köyümde (süit, 1945); Yurt Renkleri (pastoral fantezi, 1950); Duygu Demeti (1971); Dilek Kızıma (1974).
Koro için: Karma Koro İçin Beş Parça (1948-1949).
Son Yorumlar