Katot, birçok elektrikli aygıtta (voltametre, X ışınlı tüpler, katot tübü, elektronik tüp, vb.) bulunan katodun görevi, bir yol izledikten ve çeşitli etkiler yarattıktan sonra anot tarafından toplanacak olan elektronları yaymaktır. Elektronların katottan çıkmaları için iki ilkeden yararlanılır: Isıl yayınım ve fotoyayınım.
Bir termoelektronik katot, elektrodun ısıtılmasıyla oluşan titreşim ardından elektron yayar. Bu, genellikle, akımın katettiği arı bir tungsten ya da toryumlu ince bir tel (dolaysız ısınmalı katot) veya çoğunlukla, tümüyle bağımsız, ısıtıcı ince bir telin çevrelediği, alkali ya da toprak alkali oksitle kaplanmış nikel bir silindirden (dolaylı ısınmalı katot) oluşur. Fotoelektronik bir katot, kendisine fotonların, yani ışığın (görünür ya da kızılaltı veya morötesi gibi gözle görünmez) çarpmasıyla elektron sağlar. Bunu oluşturan madde, ışınımın dalga uzunluğuna göre seçilmelidir. Katot, sezyumla kaplı yükseltgenmiş bir gümüş levhadan oluşur ya da, ampulün camı üstüne antimon ve sonraki işlemlerin oksite dönüştürdüğü sezyum çöktürülür. Elektronik tübün katodundan ya da bir elektron tabancasından yaydan ışınlar, katot ışınları adı altında belirtilir. Elektronlardan oluşan bu ışın 1869’da Hittorf tarafından alçak basınçta elektrik boşalımlı bir tüpte bulundu. Boşlukta doğru çizgi halinde yaydırlar ama, magnetik alan ya da elektrik alan bunları saptırabilir. Katot tübü, elektron yayıcı bir tabanca ve elektronların yörüngesini değiştirebilen elektrikli, magnetik aygıtlar içeren vakumlu cam bir ampuldür. Uzun biçimli olan bu tüp, bir ucunda, kapsadığı elementleri besleyen şişleri taşırken, koni biçiminde bir açılışın tabam olan öbür uç, flüorışıl bir ekrandan oluşmuştur. Bu ekran, elektronların çarpışma noktasını aydınlatarak, televizyon ekranlarının üstünde olduğu gibi görüntü ve eğrilerin elde edilmesini sağlar. Çok çeşitli boyutlarda olabilen tüp, katot osüografları (titreşim üreteçleri), radarlar, televizyon alıcıları ve benzeri aygıtlarla donanmıştır. Katot osilografı, benzer bir tüp ve zaman içinde bazı elektriksel büyüklüklerin gelişimini yansıtacak eğrileri görselleştiren az ya da çok karmaşık düzenekler içerir. Katot osilografı hızlı olayları çözümleme yeteneğine sahip tek aygıttır. Sanayide çeşitli katot yöntemleri kullanılır. En çok başvurulanı, korumak ya da süslemek için bir cisim üstüne elektroliz aracılığıyla metallerin çöktürülmesidir (krom kaplama). Katotsal koruma, bir akım kaynağı yardımıyla metal parçaları bir katot potansiyeline eriştirerek aşınmalarını önler. Bu sonuç, korunacak metal ve potansiyeli daha negatif olan başka bir metal arasında bir pil oluşturularak gerçekleştirilebilir. Böylece, ana metal etkilenmeden, destek metalinin yok edüdiği gözlenir. Bu yöntem, denizde magnezyum ya da çinko çubukların yardımıyla gemilerin demir teknelerinin korunmasında kullandır.
Son Yorumlar