Türk saz ozanı (Erzurum, ?—Niksar, 1854). Kimi söylentilere ve şiirlerinde verdiği bilgilere göre, Erzurumlu Emrah, Erzurum’da öğrenim gördü, Nakşibendi tarikatına girdi, Sivas, Kastamonu, Konya, Niğde illerini dolaştı, bir süre Sivas’ta oturdu, 1840’ta Niksar’a gitti ve yaşamının sonuna kadar orada yaşadı. Divan şiirini iyi bilen Emrah’ın bu türde yazdığı şiirlerinde yer yer tasavvufi izler de görülür. […]

Türk saz ozanı (Bolu, 1772- Ankara, 1845). Babasının ölümünden sonra, bir ağanın tarlalarına el koyması üstüne İstanbul’a giden, oradan da Konya’ya geçen Dertli daha sonra on yıl Mısır’da yaşadı. Köyüne döndükten ve evlendikten sonra ikinci kez İstanbul’a gitti (1826). Âşık kahvelerinde ün kazandı. Mahmud II’nin fes hakkındaki fermanı için yazdığı “fes” redifli kasidesi ona Çağa […]

Âşık Musa adlı bir halk ozanının oğlu olan ve asıl adının Veli olduğu sanılan Dadaloğlu, Türkmenlerin Avşar boyundandır. Osmanlı yönetiminin 1865’te kurduğu Fırka-ı İslahiye ordusu, zaman zaman yönetime karşı başkaldıran Türkmen boylarını göçebelikten çıkarıp köylere yerleştirmek için harekete geçmiş, Toroslar’la Gavur dağlarındaki Türkmenler buna karşı ayaklanmışlar, Derviş Faşa komutasındaki tümen bu ayaklanmayı bastırmış, Dadaloğlu’nun aşireti […]

Türk saz ozanı (Çıldır, Kars, 1853 — ?, 1912). Asıl adı Haşan olan ve çocukluğu çobanlıkla geçen Çıldırlı Âşık Şenlik, bölgenin âşıklarından dersler aldı. Şiirlerinde doğa, aşk, dostluk, sevgi gibi konuların yanı sıra tasavvuf konularını da işledi. Zehirlenerek öldürülen Çıldırlı Âşık Şenlik’in bazı olaylardan esinlenerek yazdığı Latif Şah, Sevdakâr (1938) ve Salman Bey, türkülü halk […]

Türk halk ozanı (Bayburt, 1797—?, 1859). Erzurum ve Trabzon Medreselerinde öğrenim gören, Rus ordusunun Bayburt ve Erzurum’u istilasını 1828 gören Bayburtlu Zihni, çeşitli kentlerde devlet hizmetlerinde çalıştı. Kendisinin bir Divan ozanı olduğunu söyleyen ve Divan şiiri tarzında şiirler (kaside, gazel, naat, mesnevi) de yazan Bayburtlu Zihni, günümüze halk şiiri tarzındaki şiirleriyle kalmıştır. Özellikle, Rus istilasının […]

Türk saz ozanı {?—?, 1707). Orduya girerek Mehmed IV, Ahmed II, Mustafa II dönemlerinde sınır kalelerinde bulunan, kimi savaşlara ordu ozanı olarak katılan Âşık Ömer, Divan şiirine hayran kalarak yazdığı şiirlerinde aruz ölçüsünü ve Divan nazım biçimlerini kullandı. Öte yandan, saz şiiri geleneğinde yazdıklarında dil, duyuş ve anlatış yönünden başarılı örnekler verdi. Bu nedenle, bazı […]

Türk saz ozanı (Şarkışla,1901- Sivas, 1981). Genç yaşta saz çalıp şiir söylemeye başlayan ve Alevi geleneğini izleyerek Hacı Bektaş Veli tekkesine gidip İzzeti mahlasını alan Âşık Ali izzet Özkan, 1940’tan sonra Ülkü dergisinde şiirler yayımlamaya başladı, Halkevleri’nde ve okullarda konserler verdi. Bir ara Köy Enstitüleri’nde Âşık Veysel ile birlikte gezici saz öğretmenliği yaptı. Ali İzzet […]

Türk tasavvuf ozan. (Sayram, Batı Türkistan, ?, 1166). Buhara’da bilgin ve mutasavvıf Şeyh Yusuf Hemedani’ye bağlanan ve onun üçüncü halifesi olarak Buhara’ da şeyhlik postuna oturan (1160) Ahmet Yesevi, tasavvufi halk şiirinin öncülerindendir. İslamlığı benimsemeye başlayan göçebe Türk boyları arasında tasavvuf düşüncesini yaymak amacıyla yazdığı şiirleri biçim olarak halk şiirinden kaynaklanır. Sonradan “hikmet” adıyla anılan […]

Atasözü Sözlü edebiyat geleneğinde, toplumun özlem, gözlem, eleştiri ve değer yargılarını kalıplaşmış bir anlatımla veren özlü sözlere atasözleri denir. Anonim halk edebiyatı ürünleri olan atasözlerinin, söyleyenleri belli değildir; bu özellikleriyle özdeyişlerden (vecize) ayrılırlar. Bilmece Halk edebiyatında, çözüm bekleyen küçük bir sorunun kalıplaşmış şiirsel bir anlatımından oluşan sözlü edebiyat türüne bilmece denir. Atasözleri gibi anonim halk […]

Halk Edebiyatı Sanat Anlayışı Kökü çok eskilere uzanan ve temel niteliği “sözlü”, “ulusal” bir edebiyat geleneği olan Halk edebiyatı sanatçısı, “hüner ve marifet” göstermek gibi bir amaç benimsemez; gözlemlerini, izlenimlerini duygu ve düşüncelerini içten bir dille, biraz da savrukça yansıtmakla yetinir. Bir başka deyişle, titiz bir şiir işçiliği görülmez Halk şiirinde. Ayrıca ayrıntıya da pek […]