Karadeniz Bölgesi Nüfusu Şehirleri ve Özellikleri

Karadeniz Bölgesi Nüfusu

Ülkemizin öbür bölgelerinde olduğu gibi Karadeniz bölgesinde de bölge sınırlarıyla il sınırları birbirine uy­maz. Karadeniz bölgesi bazı illerin tamamını içine alırken, bazı illerin bir bölümü komşu bölgelere, komşu bölgelere bağlı illerin bazı bölümleri de Karadeniz bölgesine girer. Bütü­nüyle bölge sınırları içinde kalan il­ler şunlardır; Artvin; Rize; Trabzon; Gümüşhane; Bayburt; Giresun; Or­du; Samsun; Amasya; Sinop; Kasta­monu; Bolu; Bartın; Zonguldak. To­kat ilinin Artova, Yeşilyurt ve Sulusa- ray ilçeleri dışındaki çok büyük bir kesimi Karadeniz bölgesindedir. Bir bölümü İç Anadolu bölgesinde bulu­nan Çorum ilinin merkez, Osmancık, Mecitözü, Kargı, Ortaköy, Dodurga ve Lâçin ilçeleri Karadeniz bölgesin­de kalır. Çankırı ilinin de merkez, Kı­zılırmak, Korgun, Yapraklı, Eldivan ve Şabanözü ilçeleri İç Anadolu böl­gesinde, geriye kalan büyük bölü­müyse Karadeniz bölgesinde kalır. Komşu bölgelerde bulunan illerden Erzurum ilinin Oltu, Olur, Tortum, Narman, Pazaryolu, Uzundere ve İs­pir ilçeleri, Erzincan ilinin Refahiye ilçesi, Sivas ilinin Suşehri, Akıncılar, Doğanşar, Gölova ve Koyulhisar ilçe­leri, Yozgat ilinin Kadışehri ve Çeke­rek ilçeleri, Ankara ilinin Kızılcaha­mam, Çamlıdere ve Nallıhan ilçeleri, Eskişehir ilinin Sarıcakaya ve Mihal- gazi ilçeleri, Bilecik ilinin Söğüt, İn­hisar, Yenipazar ve Gölpazarı ilçele­ri, Sakarya ilinin Kocaali ve T araklı il­çeleri Karadeniz bölgesine girer. Bu sınırlar içinde 1990 nüfus sayımına göre Karadeniz bölgesinin nüfusu 8 375 000’dir.

Karadeniz Bölgesi Şehirleri ve Özellikleri

Bölgedeki yerleşmelerden 86’sımn nüfusu 10 000’in üstündedir. Bu 86 yerleşmeden 6’sının nüfusu 100.000’i geçer (Samsun, Trabzon, Ço­rum, Zonguldak, Karabük, Ordu); 10 yerleşme yerinin nüfusu 50 000-1000 arasındadır (Tokat, Turhal, Gire­sun, Bafra, Ereğli, Düzce, Bolu, Amasya, Rize, Kastamonu); bunları izleyen 15 yerleşme yerinin nüfusu 25 000- 50 000 arasındadır (Zile, Ün­ye, Merzifon, Fatsa, Çarşamba, Koz­lu, Suluova, Niksar, Kilimli, Bayburt, Erbaa, Bartın, Gümüşhane, Sinop, Akçaabat). Nüfusları 10 000-25 000 arasmda olan yerleşmelerin sayısıy­sa 55’tir.

Kuruluş yerlerinin özelliklerine göre Karadeniz bölgesinin kentlerini, kı­yıda kurulan kentler ve iç kesimlerde kurulan kentler olarak ikiye ayırabili­riz. Kıyı kentlerinin bir bölümü ku­zeybatı rüzgârlarından korunmuş koyların bir köşesine yerleşmişlerdir (Samsun, Ordu, Ünye, Fatsa). Bazı kıyı kentleri de küçük yarımadalar üstünde kurulmuşlardır (Giresun, Sinop, Amasra). Kıyı kentlerinin bir başka grubu da kıyı taraçaları üstün­de kurulmuş olanlardır. Buna en gü­zel örnekse Trabzon’dur. İç kesimler­de kurulan kentlerin bazıları da bir vadinin iki yamacına yerleşmişlerdir (Amasya, Tokat) ya da vadi yamacına sıkışmayıp bir vadi tabanında ve bahçeler içinde gevşek yapılı olarak yayılmışlardır (Gümüşhane); bazı kentler de bir vadinin daha çok tek bir yamacına kurulmuştur (Artvin gi­bi).

Samsun (1990’da 303.979 nüf.) Kara­deniz bölgesinin en büyük kentidir ve bir yarım koyun kenarına kurul­muştur. Önce Amisos adıyla kurul­duğu yerden zamanla doğuya doğru kayarak yerini değiştirmiş olan ken­tin ilk kurulduğu yer günümüzde Ka­ra Samsun diye adlandırılır. Ami- sos’un doğusunda Selçuklular tara­fından kurulmuş olan Samsun da 1869’da tümüyle yanınca, kent gü­nümüzdeki modern biçimiyle kurul­muştur. Kentin kuruluş yerinin elve­rişli coğrafi koşullan vardır. Kalyon burnuyla şiddetli kuzeybatı rüzgâr­larına karşı az çok korunur. Kent aynı zamanda kıyı dağlarının yükseklik­lerini en fazla kaybettikleri yerdedir; böylece İlkçağ’dan beri iç kesimlerle bağlantısı kolay olmuştur. Bu elverişli konumu Samsun’u bölgenin birin­ci kenti durumuna getirmiştir. Bölgenin ikinci büyük kenti Trab­zon’dur (143 941 nüf.). Kentin ilk ku­rulduğu yer doğudan Tabakhane de­resi, batıdan da İmaret deresiyle ke­silmiş üstü düz bir masa görünü­mündedir. İlkçağ’da bir Miletos kolo­nisi olarak kurulurken, bulunduğu yerdeki yüzey şekillerinden ötürü “Trapezos” (masa gibi düz) diye ad­landırılmıştır. Sırasıyla Pers, Roma ve Bizans egemenliklerinden sonra, Haçlı seferlerine katılan Latinlerin eline geçmiş ve 250 yıl süreyle Trab­zon İmparatorluğu’nun başkenti ol­muş, Osmanlı topraklarına 1461’de Fatih Sultan Mehmet tarafından ka­tılmıştır. Birinci Dünya savaşında iki yıl Rus işgalinde kalan kentin nüfusu 1927’de 25 000 iken daha sonra hızla artmıştır.

Bölgenin üçüncü büyük kentiyse Çorum’dur (116 810 nüf.); kentin eski kesimi eski mahalleler ve dar yollar­dan oluşurken, yeni kesimi yeni yapı­larla donatılarak modern bir görü­nüm kazanmıştır. İlk kuruluş tarihi kesin olarak bilinmeyen kentin adı­nın eski Türk oymaklarından türedi­ği söylenir. Cumhuriyet döneminde gelişerek nüfusu artmıştır. Karadeniz bölgesinin dördüncü bü­yük kenti Zonguldak (116 725 nüf.), Batı Karadeniz bölümünün en büyük kentidir. Kuruluşu geçen yüzyıla uzanan bu yeni kent, gelişmesini, bu­lunduğu yerdeki kömür madeninin varlığına borçludur. Gerçekten de, kömürün ortaya çıkarılmasıyla ken­tin bulunduğu yer önem kazanmış, kömür havzasına yabancı şirketler el atınca kömür ocakları açılmış ve bir liman yapılmıştır. Böylece Zongul­dak bir kömür dışsatım limanı haline gelmiş ve üstü kamışlarla örtülü bir­kaç kulübeden oluşan kent, kısa za­manda büyüyüp, nüfusu hızla art­mıştır.

Bölgenin beşinci büyük kenti, bir ilçe merkezi olmasına karşın nüfusu 105.373 olan Karabük’tür. Kent, gelişme­sini 1939’da burada kurulmuş olan Türkiye’nin ilk demir-çelik fabrikası­na borçludur. O tarihten önce 16 evli bir köyken, fabrikanın kurulmasın­dan sonra hızla gelişerek büyümüş, bir yandan işçi evleri kurulurken, bir yandan da modern yapılarla dolmuş, bu arada nüfusu da yükselmiştir. Bölgenin altıncı büyük kenti (102 107 nüf.) olan Ordu’ysa Orta Karade­niz kıyılarının Samsun’dan sonra ge­len en önemli kentidir. Kuruluşu ge­çen yüzyıla uzanan kent, ilk olarak içeride bir köy olan Bayramlı’nın is­kele yeri olarak kurulmuş, yerinin bir kentin gelişmesine elverişli olması nedeniyle de hızla gelişerek büyü­müştür.

Hadi Paylaş!