Sıcaklıkları aynı olan noktaların birleştirilmesiyle oluşmuş eğrilere izoterm (eş sıcaklık) eğrileri denir. Bu haritalar, gerçek izoterm haritaları ile indirgenmiş izoterm haritaları diye iki şekilde ifade edilir.
1. Gerçek İzoterm Haritaları
Yukarıda ifade ettiğimiz gibi sıcaklığın dağılışına etki eden bütün faktörlerin dikkate alınarak elde edilen sıcaklık değerlerinin kullanılmasıyla çizilen haritalara gerçek izoterm haritaları denir.
2. İndirgenmiş İzoterm Haritaları
Her yerin sıfır metrede yani deniz seviyesinde kabul edilerek, elde edilen sıcaklık değerlerinin kul lanılmasıyla çizilen haritalara indirgenmiş izoterm haritaları denir.
UYARI : İndirgenmiş izoterm haritalarında yükseltinin etkisi yoktur.
Bir yerin yükseltisi ne kadar fazla ise o yerin indirgenmiş sıcaklığı ile gerçek sıcaklığı arasındaki fark o kadar fazladır.
Deniz kıyısında olan merkezlerin indirgenmiş sıcaklıkları gerçek sıcaklıklarına eşittir. (İstanbul, İzmir, Rize gibi).
Bir merkezin indirgenmiş sıcaklığı aşağıdaki formülle bulunur.
- İndirgenmiş sıcaklık = Gerçek sıcaklık + Yükselti / 200
İndirgenmiş sıcaklığın daha iyi anlaşılabilmesi için aşağıdaki örneği inceleyelim.
Örnek; Gerçek sıcaklığı 20 ‘C olan ve deniz seviyesinden 1000 m yükseklikte bulunan bir merkezin indirgenmiş sıcaklığı kaç “C dir?
Çözüm :
Verilen merkezin;
Yükseitisi : 1000 m Gerçek sıcaklığı : 20 “C
Formülümüz: İndirgenmiş sıcaklık = Gerçek sıcaklık + Yükselti / 200
İndirgenmiş sıcaklık = 20″ C+ 1000 m / 200
İndirgenmiş sıcaklık = 20 + 5 = 25 bulunur.
Bir bölge veya Dünya için izoterm haritaları üç defa çizilir. Bunlar; Ocak, temmuz ve yıllıktır.
1. Dünya Ocak Ayı Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı
Eksen eğiklıgınden dolayı ocak ayında Kuzey Yarım Küre kış mevsimini, Güney Yarım Küre ise yaz mevsimini yaşar.
Dolayısıyla ocak ayında en sıcak alanlara Güney Yarım Küre’de, en soğuk alanlara ise Kuzey Yarım Küre’de rastlanır.
Ocak ayında en soğuk alanlar Asya’nın kuzeyi (Sibirya) ile Kuzey Amerika Kıtası’nın iç kısımlarıdır. En sıcak alanlar ise Oğlak Dönencesi üzerindeki karaların iç kısımlarıdır.
2. Dünya Temmuz Ayı Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı
Eksen eğmhgnden dolayı temmuz ayında Kuzey Yarım Küre yaz mevsimini, Güney Yarım Küre ise kış mevsimini yaşar.
Dolayısıyla en sıcak alanlara Kuzey Yarım Küre’de, en soğuk alanlara ise Güney Yarım Küre’de rastlanır. En sıcak yerler Yengeç Dönencesi üzerinde bulunan Kuzey Afrikadır.
En soğuk alanlar ise Antartika Kıtası’nda bulunur.
3. Dünya Yıllık izoterm Haritası
- Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık genel olarak azalır. Bunun nedeni enlemdir. Fakat sıcaklık azalması düzenli değildir. Bunun nedeni ise özel konumdur (Yer şekilleri, okyanus akıntıları, denizelik ve karasallık gibi).
- Kuzey Yarım Küre’nin yıllık sıcaklık ortalaması Güney Yarım Küre’den daha fazladır. Bunun nedeni kara ve denizlerin dağılışlarının farklı oluşudur.
- Güney Yarım Küre’de izoterm eğrileri paratellere daha uyumludur. Bunun nedeni denizlerin daha geniş yer kaplamasıdır.
- Kuzey Yarım Küre’nin orta kuşağında karaların batı kıyıları doğu kıyılarından daha sıcaktır. bunun nedeni okyanus akıntılarıdır.
- İzotermlerin okyanuslar üzerinde girinti ve çıkıntı yapmasının nedeni okyanus akıntılarıdır. Sıcak su akıntıları îzotermlerin kutuplara, soğuk su akıntıları ise izotermlerin Ekvator’a doğru girinti yapmasına neden olur.
- Dünya’nın en sıcak yeri Ekvator değildir. Dönenceler üzerindeki karaların iç kesimleridir. Bunun nedeni karasallık ve alçalıcı hava hareketleridir.
Son Yorumlar