İtalyan Siyaset Adamı ve Yazarı Machiavelli Hayatı ve Eserleri

İtalyan siyaset adamı ve yazarı Machiavelli (Flo­ransa, 1469-Floransa, 1527).

Soylu ama orta halli bir avukatın oğ­lu olan Niccolo Machiavelli (Makyavel de denir), Mediciler dönemi Floransa’sında yaşadı. İyi bir latince öğ­renimi gördükten sonra tarih ve siya­set olaylarıyla ilgilenmeye başladı. 1498’de Floransa kançılarlığına, ar­dından da Onlar Kurulu sekreterliği­ne seçildi; bu ikinci görevi süresince Fransa’da, Almanya’da ve Roma’da değişik diplomatik sorumluluklar yük­lendi ve dönemindeki devletlerin siya­sal kurumlan ile yöneticilerin ruhsal yapısı üstüne çeşitli gözlemlerde bu­lundu. Floransa’nm bağımsızlığım ko­rumak amacıyla 1505’te Floransa pa­ralı askerlerinin yerini alacak ulusal milisleri düzenlemeye girişti ama ba­şarılı olamadı. Buna karşılık 1509’da Pisa’nın ele geçirilmesinde rol oyna­dı.

Eylül 1512’de, koruyucularının Medi­ciler tarafından kovulması üstüne, iş­siz kaldı, hatta suçlu bulunarak (Şu­bat 1513) tutuklandı. Ama kısa bir sü­re sonra serbest bırakılınca, karısı ve çocuklarıyla birlikte San Casciano’da yoksul bir yaşam sürmeye başladı; bü­tün zamanını Latin ve Yunan klasik yazarlarını okumaya ve kendi yapıt­larım oluşturmaya verdi. Yaşammın son yıllarında Mediciler tarafından özellikle Roma’da birkaç göreve geti­rildi.

22   Haziran 1527’de ölen Machiavel­li, Floransa’nm Santa Croce Kilisesi’ne gömüldü. Daha sonra 1787’de Toscana dükü, bu kilisede bulunan Galilei ve Michelangelo’nun anıtlarının yanma Machiavelli için mermer bir anıt yaptırdı.

Eserleri

Machiavelli, ününü iki siyaset yapıtı­na borçludur: Hükümdar (İl principe, 1513) ve Discorsi sopra la prima Decade di Tito Livio’da (Titus Livius’un Roma Tarihi Adlı Yapıtının İlk On Cil­di Üstüne Konuşmalar, 1513).Machiavelli bu yapıtlarda Eskiçağ Roması’ nın yönetimini, yükselişinin ve çökü­şünün nedenlerini inceledi. Hüküm­dar (ya da Prens) “machiavellici” bir Machiavelli’nin, yani her türlü yerle­şik ahlak kurallarım hiçe sayan bir si­yasal uygulamadan yana kaygısız bir entrikacının yaygın bir görüntüsünü ortaya koyar (gerçekteyse, dürüst ve çıkar gütmeyen kişiliğiyle Machiavel­li, kendim tümüyle Floransa’ya adamış, namuslu bir devlet memurudur). Hatta bazıları Hükümdar’da. halkı aristokratik iktidarın aşırılıklarına karşı etkilemeye yönelik demokratik bir girişim gözlemlemişlerdir.

Bir dizi konuşma (söylev) biçiminde düzenlenmiş olan Hükümdar’da bir yandan tarihi örneklere dayanarak devlet adamlarının iktidarı nasıl ka­zanıp koruduklarını ya da yitirdikle­rini ortaya koyarken, öte yandan da Lorenzo de Medici’yi (kitap ona ithaf edilmiştir) iktidarın uygulanması ko­nusunda yönlendirmeyi amaçlamak­tadır. Bu bir bakıma, siyasette prag­macılığın savunulması demektir. Rö­nesans döneminde yaşayan Machiavelli’nin görüşleri, çoğunlukla Eflatun’un diyaloglarındaki sofistlerin ge­liştirdiği savları, stoacı öğretileri ve Romalıların gerçekçiliğini anımsatır­ken, Ortaçağ idealizmiyle kesin ola­rak karşıtlaşır.

Machiavelli’nin bir başka önemli ya­pıtı da İstorie Fiorentine’dir (Floran­sa Hikâyeleri). Çağımızdaki bazı araş­tırmacılar tarafından dünya edebiya­tının başyapıtlarından biri olarak kabul edilen bu çalışmanın dokuz kitabı Roma İmparatorluğunun düşüşünden 1499’a kadar uzanan dönemi içerir. Yapıtta anlatılan olaylar, yalnızca Floransa’daki çeşitli parçalanmaları değil, İtalya’nın bütünündeki (özellik­le Venedik, Müano, Pisa) olayları kap­sar. Machiavelli, birbirini izleyen çok kısa bölümler aracılığıyla betimledi­ği olayların etkili bir çözümlemesini yapar; birkaç belirgin özellikle bir ol­guyu, bir hareketi, bir tipi belirler. Machiavelli’nin yapıtları büyük bir et­ki uyandırmıştır; özellikle gerçekçüik anlayışı, XVII. yy’da Erasmus’un iyim­ser hümanizmine karşı liberten akı­mın gelişmesine yol açmıştır.

1740’ta prens olan Büyük Friedrich Hükümdar’da ileri sürülen savları çürütmek için machiavellicilik karşı­tı bir yapıt gerçekleştirmiştir. Günümüzde de çok sayıda eleştirme­nin üstünde özenle durduğu Machia­velli’nin öbür yapıtları arasında, sa­vaş konusunu ele aldığı Dialoghi dell’arte della guerra (Savaş Sanatı Üstü­ne Karşılıklı Konuşmalar), birer kome­di olan Aşk Otu (Mandragola) ve Clizia, bir tür romanlaştırılmış özyaşamöyküsü olan Vita di Castruccio Castracani (Castruccio Castracani’nin Ya­şamı) sayılabilir. Yazarın ayrıca bazı alegorik şiirleri de vardır.

Hadi Paylaş!