İspanya Coğrafi ve İklim Özellikleri

Avrupa’da ülke.

Kuzeyde Atlas Okyanusu ve Pireneler, doğuda ve güneydoğuda Akdeniz, güneybatıda Atlas Okyanusu’yla çev­rili olan İspanya’nın batısında Porte­kiz yer alır.

Coğrafyası

Dağlık ve engebeli bir ülke olan İspan­ya, kütlesel yapısına karşın engebele­rinin karşıtlıklarıyla dikkati çeker. İç kesimde yüksek, geniş, iç bölümü düz, kenarlarıysa inişli çıkışlı olan ve ku­rak iklimin etkilerine açık bulunan yaylalar (Meseta) yer alır.

İspanya geleneksel kıyafetli çocuklar at ile geziyor

Meseta, kırıklı ve kil tabakalarıyla ör­tülü eski kayaçlardan (granit, gnays, şist) oluşan bir tabandır. Orta kesi­minde doğu-batı doğrultusunda, uzun ve dayanıklı kıvrımlar olan birçok dağ sırası (sierra) birbirini izler (Guadarrama dağları, 2.410 m; Gredos dağla­rı, 2.592 m ve Gata dağları, 1.735 m). Bu dağlar yüksek yaylayı iki farklı böl­geye ayırır: Kuzey Meseta (Castilla laVieja’da ortalama yükselti 700-800 m) ve daha alçak olan Güney Meseta (Castilla la Nueva’da ortalama yüksel­ti 600-700 m). Düzlüğün kuzeybatı ve kuzeydoğusunda İkinci Zaman tortul­ları dağ eteği yükseltileri oluşturur; Daha sert kıvrımların görüldüğü ve Bask bölgesindeki kireçli dağlarla do­ğuya doğru uzanan Cantabrica sıradağları (Cerredo tepesinde 2.648 m) ile yaylayı Ebro çöküntüsünden ayı­ran İber dağları (Moncayo dağında 2.313 m). Buna karşılık güneydeki Morena dağları (Banuela’da 1 323 m), Meseta’nın, Guadalquivir’in açtığı bü­yük fayla son derece aşınmış olan gü­ney eteğinden başka bir şey değildir. Kütlenin çevresini dışardan çöküntü alanları kuşatır: Kuzeydoğuda, Üçün­cü Zaman tortullarının oluşturduğu Ebro çöküntüsü, Katalonya kıyı sıra­dağlarıyla ayrıldığı Akdeniz’e yönelir; güneyde, Dördüncü Zaman alüvyon­larıyla kaplı olan Guadalquivir çökün­tüsü Cadiz körfezinden geniş bir bi­çimde Atlas Okyanusu’na açılır. Bu ovaların ötesinde iki büyük sıradağ İspanya’yı çevreler: Bunlardan Pireneler kuzeyde yer alır ve iki farklı ke­sime ayrılır: Billursu eksen kesimi (Aneto tepesinde 3404 m) ve kıvrımlı İkinci Zaman kalkerlerinden oluşan Ön Pireneler kesimi (Collarada’da 2893 m). Ülkenin güneyinde Endülüs sıradağları (Betica), İspanya’nın en yüksek noktası Mulhacen (3482 m) tepesinin yer aldığı Sierra Nevada’nın (Nevada dağları) egemen olduğu kar­maşık bir bütün oluşturur. Cantabrica dağlan Atlas Okyanusu’nda yüksek ve kesintili, derin girintilerle dolu ria tipi bir kıyı oluştururken, Guadalquivir çöküntüsü alçak ve gi­rintisiz çıkıntısız bir kıyıyla son bulur. Akdeniz kıyılarında çoğu zaman son derece sarp (Costa Brava) dağlık ke­simler ile ırmaklarla taşınan gereç­lerin deltalar oluşturduğu düzlükler (Valencia) art arda sıralanır.

İspanya’da Değişik İklimler ve İklim özellikleri

İspanya Guadalguivir’in sol kıyısında uzanan tarihi Sevilla kenti

Bu morfolojik çe­şitliliğe, İspanya’nın, okyanus, kara ve Akdeniz etkenlerinin kavşak nokta­sında yer alması nedeniyle, büyük bir iklim çeşitliliği de eklenir: Yağış­ların yılda 1000-1200 mm’ye ulaştı­ğı, meşe ve gürgen ormanlarıyla kap­lı nemli bir İspanya (kuzey ve batı); yılda 400 mm dolaylarında yağış alan, yeşil meşe, mantar meşesi, ma­kilerin egemen olduğu kurak bir İs­panya (Meseta ve doğu); çok az yağış alan (yılda 300 mm), kurakçıl bitki­lerle kaplı çöllük bir İspanya (Murcia). Ülkenin kuzeyinde fazla iniş çı­kış göstermeyen sıcaklıklar, Orta İspanya’da belirgin biçimde kara ikli­mi özellikleri göstermeye başlar (Ciudad Real’de ortalama sıcaklıklar: Temmuzda 25 °C; ocakta 5 °C). Douro ve Ebro dışındaki akarsular pek önemli sayılmaz: Tajo’nun debisi 490 m³/sn. Guadalquivir’inkiyse 165 m³/ sn’dir. Yaz mevsiminde bu oranlar bütün akarsularda açıkça düşer.

Hadi Paylaş!