Irak Coğrafyası

Batı Asya’da ülke.

Kuzeyde Türkiye, güneyde Suudi Ara­bistan, güneydoğuda Kuveyt ve Bas­ra körfezi, doğuda İran, batıda Suri­ye ve Ürdün’le çevrili olan Irak toprakları, Akdeniz ile Uzakdoğu’nun birbi­rine bağlandığı noktada yer alır.

Doğal çevrenin başlıca öğesi, Mezopo­tamya olarak adlandırılan ve ülkenin ortasını kaplayan koridor görünümün­deki geniş alandır. Önce ayrı ayrı akan, daha sonra, Bağdat dolayların­da birbirine yaklaşarak Şattülarap’ ta birleşen iki büyük ırmak, yani Dic­le (1 900 km) ve Fırat (2 800 km) bu alanda uzanır. Bu akarsuların taşıdık­ları alüvyonlar sayesinde Basra kör­fezinden yavaş yavaş toprak kazanıl­maktadır.

Türkiye topraklarından gelen Fırat, Suriye çölünü geçerken cılızlaşır; or­talama debisi 800 m³/sn’dir, ama kar­lar eridiğinde ya da kabarma sırasında 3-5.000 m³/sn’ye ulaşabilir.

Dicle, kollarının (Büyük Zap, Küçük Zap, Diyala) sularını alarak beslenir, debisi Bağdat’ta, aynı düzeydeki Fı­rat’ın debisinin iki katma varır. Alüvyonlar, balçıklar (Bağdat’ta derinli­ği 100 m, Basra’da 400 m) ve özenle düzenlenmiş karmaşık bir kanallar ağından yararlanılarak kullanılan su­lar (şiddetli taşkınlarda gene doğal afetlerle karşılaşılır), eski çağlarda Sümer ve Babil uygarlıklarının geliş­mesini sağladığı gibi günümüzde de önemli rol oynarlar.

SU SORUNU İklimden dolayı su soru­nu her zaman temel bir önem taşımış­tır. Mezopotamya ovasının doğusun­da, Zagros dağlarının eteklerinde. III. bin yılın sonlarında Asur uygarlığının doğup gelişmesinin nedeni, o çağlar­da meşe, kavak ve çam ormanlarının yanı sıra, sulama gerektirmeksizin önemli tahıl türlerinin yetiştirilmesi­ne olanak veren bol yağışlardır (200-400 mm). Buna karşılık, eski Su­riye tabanının bir parçası olan ba­tı yaylası, Akdeniz yağışlarını pek en­der olarak alır, yazın sıcaklık çok yük­selir, çöl görünümünde olan çevreye yer yer yeşil vahalar dağılmıştır. Bu çölü birkaç büyük göçebe topluluğu­ na bırakan halk, daha çok Kuzey dağ­larında, Musul ve Kerkük dolayların­da, Bağdat’tan Basra’ya kadar olan Mezopotamya’da toplanmıştır.

Hadi Paylaş!