İnsan haklarının tarihsel süreç içindeki gelişimi hakkında neler biliyorsunuz? Araştırınız, arkadaşlarınızla tartışınız.
Veda Hutbesi (632)
İnsan hakları, Hz. Muhammed’in önemle üzerinde durduğu bir konudur. Batıda kabul görmüş evrensel değerler, insan haklarına ilişkin hükümler asırlar önce Hz. Muhammed tarafından dünyaya ilan edildi. Bu konuda Veda Hutbesinin önemi büyüktür.
- Bir Arap’ın, Arap olmayan yabancıya, bir yabancının bir Arap’a üstünlüğü yoktur.
Magna Carta Sözleşmesi (1215)
Günümüzdeki anayasal düzene ulaşana kadar yaşanılan tarihi sürecin en önemli basamaklarından biri olarak kabul edilir. Batıda özgürlük mücadeleleri sonucunda yayınlanan bu ilk bildirge İngiltere Kralı John’un yetkilerini sınırlandıran ve yetkilerinin bir kısmının soylulara verilmesini sağlayan bir sözleşmedir. Magna Carta Sözleşmesinde yer alan bazı maddeler şunlardır:
- Yasalara uygun olarak verilen bir karar olmadıkça hiçbir özgür kişi tutuklanamaz, hapse atılamaz, mal ve mülkü elinden alınamaz, sürgüne yollanamaz ya da herhangi bir biçimde kötü muameleye maruz bırakılamaz.
- Adalet satılamaz, geciktirilemez; hiçbir özgür yurttaş ondan yoksun bırakılamaz.
Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi (1776)
İngiltere’den ayrılmak ve bağımsız olmak isteyen Amerika kıtasındaki 13 İngiliz kolonisinin temsilcileri Philadelphia (Filadelfiya) Kongresi’nde toplandılar. Bu kongrede, bütün kolonilere birer anayasa hazırlamaları ve devlet kurmaları tavsiye edildi. İlk anayasa, 12 Haziran 1776 tarihinde Virginia (Virjinya)’da hazırlandı. Böylece, insan hakları bakımından çok önemli olan Virginia Haklar Bildirgesi ortaya çıktı.
Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi (1789)
Fransa XVIII. yüzyılda ekonomik sıkıntı içindeydi halktan alınan vergiler artırılmıştı. Halk ağır vergiler altında eziliyordu. 1215 yılında İngiltere’de Magna Carta Sözleşmesi imzalanmış ve meşrutiyet yönetimine geçilmişti. Ayrıca Amerika’daki bağımsızlık hareketi sonucunda yayınlanan Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi Fransızları etkiledi. İngiltere ve Amerika’daki hakların kendilerine de tanınmasını istediler.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
Aralık 1948 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ni, Türkiye 27 Mayıs 1949 yılında imzalamıştır. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi şöyle başlar:
Herkes ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ve başka görüş, ulusal ve sosyal köken, mülkiyet, ve herhangi bir ayırım gözetilmeksizin, bu bildirgeyle ilan edilen bütün haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabilir.
Bu hak ve özgürlüklerden bazıları şunlardır:
- Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
- Kölelik ve köle ticareti, her türlü biçimi ile yasaktır.
- Hiç kimseye işkence yapılamaz; zalimce, insanlık dışı ve onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve ceza verilemez.
- Herkes yasa önünde eşittir.
- Kendisine bir suç yüklenen herkes, savunması için gerekli olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir yargılama sonunda yasaya göre suçlu olduğu saptanmadıkça suçsuz sayılır.
- Kimsenin özel yaşamına, ailesine, konutuna ya da haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz.
- Herkesin bir devletin toprakları üzerinde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır.
- Herkesin tek başına veya başkalarıyla ortaklaşa mülkiyet hakkı vardır.
- Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve temel eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur.
- Herkesin doğrudan veya serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığıyla ülkesinin yönetimine katılmak, hakkıdır.
Yukarıdaki tarihsel belgelerden yararlanarak insan haklarının gelişim sürecini örneklerle açıklayınız.
Yukarıda anlatılanlar aynı zamanda bu soruya da cevap olmaktadır.
Son Yorumlar