İnsan Hakları Komisyonu Nedir? Başvurma Koşulları Nelerdir? İnsan Hakları Komisyonu, Sözleşme ile getirilmiş olan güvence sisteminin en önemli kuruluşudur. Komisyon denetim sürecini başlatan ilk başvuru yeridir. Gerek Divanın, gerek Bakanlar Komitesinin güvence mekanizması içinde görev yapabilmesi için, Komisyonun ön koşullar açısından başvuruyu kabul etmesi ve esas hakkında da raporunu Bakanlar Komitesine vermesi gerekir.
İlke olarak Komisyonun görevi, başvurular konusunda ilk incelemeyi yapmak, gerektiğinde soruşturma yapmak, başvuruyu kabul edilebilir bulduğunda, taraflar arasında dostça bir çözüm yolu aramak, dostça çözüm yolu ile sorun giderilmediğinde, esas hakkında, başka bir deyişle, sözleşmenin yakınılan devlet tarafından çiğnenip çiğnenmediği konusunda raporunu hazırlayıp Bakanlar Komitesine vermektir.
Komisyonun, esasa ilişkin olarak, devletleri bağlayıcı bir karar verme yetkisi yoktur. Komisyon raporu üzerine, devletleri bağlayıcı karar alma yetkisi, Bakanlar Komitesine ve Divana tanınmıştır.
Komisyon, üstlendiği görevlerin niteliği gereği, kendine özgü yargı benzeri bir organdır. Bir tür soruşturma organıdır. Yargısal yöntemlerle çalışan Komisyon, bir yandan başvuruların ilk incelemesini yapar, kabul edilebilir olup olmadığına karar verir: diğer yandan da, kabul edilebilir kararı verdiği başvurular için, bir sorgu yargıcı titizliği ile olayları saptar. Komisyon dostça çözüm aşamasında uzlaştırıcı, esas hakkında raporunu verirken de, hüküm veren bir yargıç gibi hareket eder.
Komisyon, Sözleşmeci devletlerin sayısı kadar üyeden oluşur. Üyeler, gösterilen üç aday arasından Bakanlar Komitesince 6 yıl için seçilir. Üyeler, hükumet temsilcisi olarak değil, kendi adlarına komisyona katılırlar; hükumetten bağımsız olarak görevini yaparlar. Komisyon yılda en az on altı hafta toplanır. Genel olarak Komisyonun toplantı dönemleri ikişer haftalıktır.
Komisyon, genel kurul, daire ve komite biçiminde çalışır. Komisyona yapılan başvuruların çok artmış olması, Komisyon önünde işlerin yığılmasına neden olmaktadır. 1.1.1990 da uygulanmaya başlanmış olan 8. Ek Protokol ile, Komisyon çalışmalarına hız kazandırmak, Komisyon önünde geçer süreyi kısaltmak için. Komisyon genel kurulunun yanında, en az 7 üyeden oluşan iki daire ile, üç üyeden oluşan 6 Komite kurulmuş ve komisyon, yarı devamlı bir duruma getirilmiştir.
Komisyonun normal çalışma düzeni genel kurul biçimindedir. Bireysel başvurulardan, Sözleşmenin uygulanması ve yorumu açısından sorun yaratmayan, ya da Komisyon içtihatlarının açık olduğu durumlarda, dairelerce karara bağlanır. Daireler, devlet başvurularının dışında, kendisine verilen bireysel başvuruları, Komisyonun sahip olduğu tüm yetkileri kullanarak karara bağlar.
Komiteler, bireysel başvurulardan, ayrıntılı bir incelemeye gerek göstermeyen, kabul edilebilirlik açısından reddedilecek durumda olan başvuruların oy birliği ile reddine karar verebilirler. Oy birliğinin sağlanamadığı durumlarda başvuru Genel Kurula gönderilir.
Komisyonun görüşmeleri gizlidir. Komisyona yapılan başvurulara ilişkin dosya, tarafların sözlü ve yazılı olarak yaptıkları bildirimler, Komisyonca yürütülen inceleme ve soruşturmalar da gizlidir. Buna karşılık, Komisyonun başvuru üzerine aldığı kabul edilebilirlik kararları kamuya açıktır. Komisyon aksini kararlaştırmadıkça başvuranın adı açıklanmaz.
Son Yorumlar