İki çenekliler Hakkında Bilgi

Embriyosunda iki çenek taşıyan kapalı tohumlu bitkiler.

İki çenekliler, ilkel açık tohumlular ya da gelişmiş yarı tohumlulardan kay­naklanmıştır; ortaya çıktıkları jeoloji devri oldukça yenidir. İki çeneklilerin belirleyici özellikleri dört ölçüte dayanır:

Çok sayıda erkek organı olan kiraz ağacı çiçeğinin kesiti

1. Fidede, ana kökün sürekli olarak varlığım sürdürmesi gibi değişik özel­liklerin yanı sıra temel yapraklar olan iki çeneğin bulunması.
2. Yaprakların (dolayısıyla da koltuk­larında taşıdıkları tomurcukların) tam 2/5 sarmal dizilişinde olması (yani yapraklar 2 dönüşte 5 yaprak taşıyan bir sarmal çizgide yerleşmişlerdir, böylece 1. yaprakla 5. yaprak tam üst üste gelir). Çok yaygın olan haç biçiminde karşılıklı yaprak dizilişi ve birçok yapra­ğın aynı düzeyde bulunduğu hal­ka biçiminde yaprak dizilişi de vardır. 
   

   Karmaşık Bir Bütün

   İki çenekliler, çok karmaşık ve çeşitli kökenli bir topluluktur. Grubun için­de büyük bir olasılıkla bir çeneklilerin kökeni olan düğün çiçekleri ve onlara yakın türler gibi en ilkel kapalı tohumlular bulunur. İki çenekliler toplulu­ğunda, ayrıca çok gelişmiş bitkiler de vardır; bunlardan bileşikgiller, ilgi çe­kici bir çiçek durumu gösterirler; bu çiçek durumunda, çok sayıda klasik tipteki küçük çiçekler, tek bir çiçeği andıran kömeç biçiminde kümelenir­ler. Aynı durum, ballıbabagiller aile­sinde de gözlenir. Ayrıca, iki çeneklilerin ortama uyumları da çok çeşitli­dir: Ağaçlar, sarihçi bitkiler, otlar, et­li bitkiler, su bitkileri halinde bulunur­lar, ama soğanlı bitkiler hemen hiç bulunmaz, denizde yaşayan türler de yoktur.

   

   Kestane ağacının (Castanea sativa) meyvesi

   Günümüzde, iki çenekliler çok özel bir önem taşır. Dünyamızdaki ormanların yarısından çoğunu oluştururlar. So­ğuk bölgelerde ve dağlarda daha çok açık tohumlu bitkiler bulunduğundan, iki çenekliler tropikal bölgeleri kaplar­lar, bunlar arasında maun, abanoz, okaliptüs ağaçları en bilinen örnekler­dir.

   Ilıman ülkelerde, meşe, kayın, kara a­ğaç, kestane, vb. ağaçlar nitelikleri bakımından çok iyi tanınırlar. En yu­karı enlemlerde bile, “kozalaklıklar kuşağı” aşıldıktan sonra, önce yüksek Bu özellik çiçekte de kendini gösterir; çiçek parçaları 5’li ya da 4’lü olarak bulunur. Tipik bir çiçek, 4 çev­remden (halka dizilişi) oluşur; önce çanak yapraklar, sonra taç yapraklar, daha sonra erkek organlar ve son ola­rak dişi organları taşıyan meyve yaprakları; meyve yaprakları çoğunlukla birkaç farklı bölümden oluşur.

3. Yaprakların koltuğunda çok sayıda tomurcuk bulunduğunda, bu tomur­cuklar genellikle gövdeye göre enine değil dikey durumda yerleşirler.
4. İç yapı çoğu kez tipiktir. İletim sis­teminin birincil yapısı, bir çeneklilerde olduğu gibi, ayrı ayrı odun ve soy­muk demetleri halinde düzenlenmiş­tir; bununla birlikte, dışta kabuk, iç­te odundan oluşan ikincil yapıyı orta­ya çıkaracak olan ve bilezik biçimini alan doku, hızla yerleşir. Bu doğurgan doku, ağaçların kaim odun bölümü­nün oluşumuna yol açar ve bu özelli­ği gösteren açık tohumlular gibi kapalı tohumluların da çok çeşitli ağaçsı ya­pıları kapsamalarını açıklar.Bununla birlikte, söz konusu bütün özellikler kesin değildir. boylu, daha sonra bodur huş ağaçlarına rastlanır. Yararlı bitkilerden olan keten, kenevir ve pamuk da fasulye ve patates gibi iki çeneklidir. Meyve ağaçlarına her iki grupta da rastlanır; buna karşılık, tahıllar temelde buğdaygillerdendir (Graminaceae).  Gerçekten, bir çenekliler ve iki çenekliler farklı ve çoğu kez birbirinin tamamlayıcısı olan nitelikleri sayesinde, bitkiler dünyasının büyük bir bölümünü kaplarlar.

Hadi Paylaş!