Hızır Aleyhisselam Kimdir? Sırrı Nedir? İnsanlara Görünür mü? Hızır dinde, halk kültüründe ve tasavvufta adından ve sırrından sık söz edilen peygamber, veli, insanların yardımcısı kutsal kişi. Kur’an’da adı açık şekilde geçmez, sadece bazı müfessirler Kehf suresinin bazı ayetlerinde söz edilen kişinin Hızır olduğunu ileri sürerler.
“Büyük ölçüde halk inançlarına da geçen sufilerin görüşüne göre, her dönemin bir Hızır’ı vardır ve Hızır, “veli” olması nedeniyle, üç kez adı çağrıldığında insanları hırsızlığa, boğulmaya, zorba hükümdarlara, şeytanlara, yılan ve akreplere vb. karşı korur. Hızır’ın hava, su ve karadaki her türlü olaylara karşı etkisi vardır.
Suda ve karada Allah’ın halifesi, vekilidir. İstediği an görünmez olur, çok özel durumlarda ve çok az kişiye görünür. İbrahim Ethem, Maruf Kerhi, Bişr Hafi gibi bazı ünlü sufilerin Hızır’ı gördükleri söylenir. Muhyittin-i Arabi, el-Fütühat ül-Mekkiye adlı yapıtında Hızır ve onunla ilgili rumuzlara oldukça geniş yer vermiştir.
… tskendername Battalname, Danişmentname, Saltukname vb.’de bu destanların kahramanlarının Hızır’la olan serüvenleri konu edilir. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde, Hızır’ın, Anadolu’da türlü yerlerde yaşamış, mucizeler göstermiş olduğunu anlatan halk inanışları anlatılır. Gene bu kaynakta Hızır Ayasofya Camisi’yle ilgili bir inanışın kahramanı olarak görülür. Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre, Âşık Garip gibi halk hikâyelerinde de Hızır iyilere yardımcı olmak üzere zaman zaman sahneye çıkar.
… Hızır, Anadolu folklorunda peygamber ya da ulu bir ermiş olarak kabul edilir ve ondan “Hızır Aleyhis- selam”, “Hızır Nebi”, “Hızır Peygamber” ya da “mübarek bir kişi olarak söz edilir. İnanışa göre ölümsüzlük suyu (abıhayat) içmiştir ve zaman zaman dünyaya gelerek insanlarla ilişki kurar. Darda olanların yardımına koşar, doğaya yeniden can verir. Halk arasında ayağında kırmızı pabuçlar, üzerinde çiçeklerden yapılmış bir cüppe bulunan ak sakallı, nur yüzlü bir yaşlı olarak düşlenir.
Hasta olanlara şifa vermek, darda kalanların sorunlarını çözümlemek üzere insanlara göründüğüne inanılır.
Halk takvimine göre yazın başlama tarihi olan 6 Mayıs’ta kardeşi ya da dostu Ilyas’la buluşur ve birlikte doğaya can verirler.
… Bastığı yerde güller, çiçekler açar, ekinler yeşerir, bülbüller ötmeye başlar. Baharın müjdecisi, doğanın bereketidir. Elinin sürdüğü yer ya da kişi dertlerden, uğursuzluklardan, hastalıklardan arınır, ömür boyu sürecek bir bolluğa kavuşur. Bir inanışa göre, Hz. Muhammet tarafından karada yaşayan ümmetini korumakla görevlendirilmiştir. Ilyas’sa, denizdekilerin koruyucusudur. Bazı yörelerde Hızır denizlerin, İlyas karaların koruyucusu olarak kabul edilir.
Anadolu’da Hızır’a ilişkin pek çok halk hikâyesi, efsane, masal anlatılır ve Hızır’ın dolaştığı inancıyla kutsal sayılan birçok yer vardır.
Son Yorumlar