Genel ve Eşit Oy Hakkı İlkesi Nedir? Türk Anayasalarındaki Durumu. Genel ve eşit oy ilkesi, demokrasinin temel taşıdır. Anayasanın 67. maddesine göre, seçimler ve halk oylaması, eşit, gizli, serbest, tek dereceli, genel oy ilkelerine göre yapılacaktır. 1961 Anayasası gibi, 1982 Anayasası da, oy hakkının belli bir öğrenim durumuna, ya da servet düzeyine göre sınırlanması, veya bir seçmen kümesinin, diğerlerine göre ağırlıklı oy kullanması yoluna gitmemiştir.
Anayasa vatandaşların seçme, seçilme ve halkoylamasına katılma hakkı olduğunu belirtmekle yetinmiş ve bu haklarla ilgili koşulların saptanmasını, yasa koyucuya bırakmıştır. 1961 Anayasasından farklı olarak, 1982 Anayasası, 1924 Anayasası gibi, seçmen yaşını belirlemiştir. Anayasaya göre, yirmi bir yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir (m. 67/3).
Anayasanın 67. maddesinde 1987 yılında yapılan değişiklik ile seçmen yaşı 19’a, 1995 de yapılan değişiklik ile de 18’e indirilmiştir. Böylece seçmen yelpazesi genişletilmiş ve gençleştirilmiştir. (m. 67/3).
Yine aynı maddede yapılan değişiklik ile, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oylarını kullanabilmeleri için yasal önlemler alınması da öngörülmüştür. Yurt dışında bulunan vatandaşların oylarını kullanabilmeleri, yalnız ulusal ve yasal bir sorun değildir. Seçim propagandası ve oy verme yöntemi konusunda, ilgili devletlerle bir anlaşma sağlanması da gerekir.
Silah altında bulunan er ve erbaşlar, askeri öğrenciler, ceza evlerinde bulunan hükümlüler oy kullanamazlar. Buna karşılık, tutuklular oy kullanabileceklerdir; gerekli önlemler yüksek Seçim Kurulunca alınacaktır, (m. 67/5).
Son Yorumlar