Gaybi Sunullah Kimdir? Türk mutasavvıfı. (D. 1615 – Ö.1663) Kütahya’da doğdu. İlk din ve tasavvuf bilgilerini memleketinde aldıktan sonra kendisini yeterli bulmayarak, şöhretini duyduğu Oğlanlar Şeyhi İbrahim Efendi’ye intisap için İstanbul’a geldi. Şeyhin 1655 ölümü üzerine onun halifesi olarak Kütahya’ya döndü. Kente yakın bir yerde bir zaviye yaptırarak ölünceye kadar orada yaşadı ve melamilik görüşlerini yaydı.
Sunullah, Melami Hamzavi edebiyatın önemli isimlerinden sayılmaktadır. Gaybi bir ilahisinde, Allah Kul ilişkisini Ağaç Meyve benzetmesiyle şöyle anlatmıştı:
Bir ağaçtır bu alem meyvesi olmuş Adem tasavvufçulardan ayıran nokta, zaviyede oturup riyazetle, zikirle uğaşmayı, vakıf malını yemeyi hoş görmeyip herkesin, mutlakabir iş, bir sanat sahibi olmasını, çalışmasını, elinin emeğiyle geçinmesini temel bilmeleri ve ihvan, yani kardeşler arasında çok geniş bir yardımlaşmayı sağlamalarıdır.
Onlarca her iş ehlinin, her sanat erbabının bir piri vardır. Bu pirlerin bir kısmı, yaşamış kişilerdir, uğraştıktan, yahut uğraştıktan sanılan iş, o iş erbabına, o ereni pir kabul ettirmiştir. Bir kısmıysa uydurma kişilerdir; fakat her sanat ve hırfet ehlinin mutlaka bir piri vardır. Şehirlerde, ahi denen fütüvvet şeyhlerinin bağlı oldukları, bütün teşkilatın umumi reisi sayılan ahiye, şeyhlerin şeyhi anlamına şeyh’uş şüyûh denir ki buna çok defa Ahi Türk ve Ahi Baba da denir.
Maksud olan meyvedir sanma ki ağaç ola
Bu âdem meyvesinin çekirdeği sözündür
Sözsüz bu âdem âlem bir anda taraç ola
Gaybi’nin Keşf ül Gıda adlı 99 beyitlik kasidesi melamiler arasında büyük üne sahiptir. Gaybi’ye göre melamilik sohbete ve muhabbete dayanır, başka tarikatlardaki rizayet, zikir, devran gibi törenler melamilikte yoktur. Gaybi bu görüşlerini de Ruh ül Hakika adlı kitabında anlatır.
Son Yorumlar