Füze Nedir? Füzenin Tarihi ve Teknolojisi, Tepkili bir motorla çalıştırılan aygıt.
Füzenin Tarihi
4 Ekim 1957’de S.S.C.B’nde Yer’den ilk yapma uydunun fırlatılmasıyla başlayan uzayın fetih yolu,1903’te Rus Konstantin Tsiyolkovski’nin, 1912’de Fransız Robert Esnault-Pelterie’nin, 1919’da A.B.D’li Robert Goddard’ın, 1923’te Alman Hermann Oberth’in, 1930’da da gene Alman Wernher von Braun’un füzeyle ilgili çalışmaları sonucu gerçekleşti.
Stevenage’de (İngiltere) Hauuker-Siddley-Dynamics kampında füze parçalarının takılması.
Bununla birlikte, bambudan yapılmış içi boş okun erimini artırmak ve yay yardımıyla bu oku fırlatmak için karbon tozu, kükürt ve güherçile karışımını, yani barutu kullanmayı ilk olarak İ.Ö. 3000 yılında Çinliler düşündü (bu silahtan, Avrupa’da Herodotos’un metinlerinde [İ.Ö. 450] söz edilir). İ.S. I. binyılda füzeler, gemileri ateşe vermek için kullanıldı; ama bunlardan, ancak XI. yy’dan sonra savaş alanlarında yararlanılmaya başlandı. Daha derin araştırmaların gerçekleştirilmesi için XVIII. yy’ın sonuyla XVIII. yy’ın başını beklemek gerekti.
İtalyan havai fişek yapımcısı Ruggieri, hayvanlan füze yardımıyla yaklaşık 200 m yüksekliğe fırlatma girişiminde bulundu. İngiliz subayı Sr William Congreve ise Hindistan’dan dönüşünde, kütlesi 15 kg ve erimi 3000 m olan füzeler yaptı. Çok sayıda üretilen bu füzelerden 1806 yılından sonra askeri amaçlarla yararlanıldı. Birinci Dünya savaşı sırasında füzeler, bağlı balonları ve güdümlü balonları yok etmek için uçaklardan fırlatıldı. Bu tarihten sonra sıvı propergollerle ilgili çalışmalar başladı ve araştırmalar sonucunda, 1944 yılında Fransa ve İngiltere’ye, denemeleri 1937 yılında Peenemünde’de başlamış olan, ilk Alman V, ve V2’leri fırlatıldı. V, (almancada “misilleme silahı” anlamına gelen Vergeitungsvvafe’nin kısaltması) gerçek anlamda bir füze değil, uçan bir bombaydı; nitekim V, bir pülsoreaktörle donatılmıştı. V2’yse, yanıcı alkol ile yakıcı sıvı oksijenden oluşmuş, propergolle beslenen bir füze motoruydu. Savaşın sona ermesiyle araştırmalar durmamış, Alman uzmanlar S.S.C.B’ne ve A.B.D’ne, insanlara uzay yolunu açmaya yardımcı olacak bilgileri götürmüşlerdir.
Diamant B füzesinin montaj atölyesi.
FÜZELERİN TEKNOLOJİSİ
Bir füzenin teknolojisindeki başlıca sorunlar itiş yöntemini, güdüm ve yönetme sistemlerini, yapı gereçlerinin direncini ve güvenilirliğini ilgilendirir.
Güdümün işlevi, füzeyi önceden saptanmış bir yörünge üstünde tutmak ya da hareketli bir hedefe doğru yöneltmektir. Bu işlev kısa uzaklıklarda ya elle yönlendirmek yoluyla füzeyi görerek ya da otomatik olarak hedefe nişan alınarak gerçekleştirilir. Büyük uzaklıklardaysa füze bir radar ekranında izlenerek, yörüngesi, verilen komutlarla değiştirilebilir. Bununla birlikte, füzeler son derece karmaşık yapıda oldukları için sürekli olarak yerden güdüme başvurmak güçtür. Dolayısıyle, füzeler, özgüdüm sistemleriyle donatılmışlardır. Bu sistemler aygıtın yönünü cayroskoplar aracılığıyla, konumunu ve hızımysa hız ölçen aygıtlar yardımıyla belirlerler. Füzedeki bilgisayarlardan yönetim sistemine, kararlaştırılmış görevin en iyi biçimde yerine getirilmesini sağlayan bilgiler verilir.
Yapı malzemeleri titreşimlere ve ısı etkilerine karşı dayanıklı olarak düzenlenir. Füzenin çeşitli öğeleri kusursuz işlemeli ve ısı, boşluk, ışınım, titreşim etkilerine karşı korunmuş olmalıdırlar. Füzenin ağırlık sorunu da büyük bir önem taşır. Nitekim, aynı hızla fırlatılan iki füzeden, kütlesi küçük olanın ivmesi daha büyüktür. Bu nedenle, daha az propergol harcamak, ilk kalkışta ve uçuş sırasında sistemin yükünü en aza indirgemek gerekir. Dolayısıyle füzeler, her biri bağımsız bir itme düzeniyle donatılmış birçok kattan oluşur; bu da, yanması biten her katın birbiri arkasından atılmasını sağlar. Sözgelimi, 45 t’luk yararlı yük taşıyan Satürn V füzesinin 3 katı vardır; ıruşa kalkışındaki toplam ağırlığı 3000 t’a (2 800 t’u yakıt) erişir.
Son Yorumlar