Fransızca Nedir? Hakkında Bilgi

Fransızca Nedir? Hakkında Bilgi, Hint-Avrupa dil ailesinin italik altöbeğine (latinceden türemiş roman dilleri) bağlı dil. Fransız cumhuriyetinin resmi dili olan fransızca ayrıca, Belçika, İsviçre,Kanada, Haiti ve eski Afrika sömürge imparatorluğunun birçok ülkesinde konuşulur.

GALYA DİLİ, LATİNCE VE GERMENCE

Öteki roman dilleri (İtalyanca, İspanyolca, portekizce, rumence, katalanca) gibi fransızca da latinceden, daha doğrusu, edebiyat latincesiyle oldukça önemli ayrılıklar gösteren, halkın ve askerlerin konuştuğu halk latincesinden gelir. Günümüzdeki fransızca, atası olan latinceden, büyük değişimler geçirerek ayrılmıştır: Bu değişimlerin, her dildeki evrimleşme sonucu ileri gelen bir iç kökeni, bir de başka dillerle yakınlaşmaların doğurduğu dış kökeni vardır. Romalıların fethinden önce Galya’da, bir kelt dili olan galya dili konuşuluyordu. Latince gibi Hint-Avrupa kökenli bu dilden özellikle kırsal yaşama ilişkin birkaç sözcük günümüz fransızcasına ulaştı.

Öte yandan, altkatman dili keltçe, latincenin sesbilgisel evrimini de etkiledi. Sözgelimi, [u] ünlüsünün, yalnızca, roman dillerinin güçlü bir kelt etkisi altında kaldığı bölgelerde ortaya çıktığı görüldü. V.yy’a doğru başlayan Germen akınları ila askerlik ve toplum yaşamına ilişkin yeni sözcükler getirdi.

DÖRT BÜYÜK DÖNEM

Fransızcanın evriminde dört büyük dönem (evre) ayırt edilir.

ESKİ FRANSIZCA

(X. yy’dan XIII. yy’a kadar). Büyük dilbilgisel değişikliklerin oluştuğu bu dönemde latince sözcükler biçimsel yapı açısından son derece kısalmış (sözgelimi, ocuium’dan [göz], oeil; hospitem’den [konuk], hötc; vb.) ve altı durumlu latince ad çekimi iki duruma indirgenmişti. Eski fransızca, lehçeler ayrılmış olması ve kullanımdaki özgürlük, çeşitlilikle dikkati çeker (eski fransızca evresinde herkes dilediği gibi yazıyor, dilediği gibi kokuşuyordu ). Latinceden türemiş lehçeler arasından İle-de France’da konuşulan fransiyen, Paris’in siyaset, iktisat, kültür alanındaki önemi nedeniyle, öteki lehçeleri geride bıraktı. Böylece çağdaş fransızcanın temelini fransiyen oluşturdu. Fransiyen, Loire’ın kuzeyinde kalan bölgelerde konuşulan o’il dilini oluşturan başlıca sekiz lehçeden biriydi. Alpler’le Okyanus arasında kalan bölgelerdeyse oc dili konuşuluyordu.

ORTA FRANSIZCA

(XIV. yy’dan XVI. yy’a kadar). Orta Fransızca döneminde üç olay önemli yer tutar: Latince ad çekiminden kalan durumların tümüyle ortadan kalkması; François I’in, latinceyi resmi dil olmaktan çıkararak fransızcayı ilk kez tam bir devlet dili olarak ilan ettiği Villers-Cotterets buyrultusu (1539); özellikle latince, eski yunanca ve İtalyanca kökenli sözcüklerin girmesiyle, sözcük dağarcığının olağanüstü zenginleşmesine yol açan Rönesans dönemindeki hümanizm akımı.

KLASİK FRANSIZCA

(XVII. ve XVIII. yy’lar). Klasik fransızca, dilin arınması ve yerleşmesi dönemidir. Bu dönemde, konuşanların uymak zorunda oldukları belli kurallar getirilmiş, “ahlakdışı” sözcükler, meslek terimleri ve yeni sözcükler dilin sözcük dağarcığından atılmıştır.

ÇAĞDAŞ FRANSIZCA

(XIX. ve XX. yy’lar). Çağdaş fransızca dil ve devlet ilişkilerinin birbirlerine sıkı sıkı bağlı olduğu, dilin kesin bir biçimde yerleştiği evreyi belirtir. Dilbilgisi ve yazım kuralları 1820’den bu yana bakanlık kararlarıyla saptanır, eğitim ve kitle iletişim araçları yoluyla halka benimsettirilir. Dildeki bu birlik,kimi zaman bir yoksulluk öğesi olmaktadır, ama öte yandan da fransızcanın uluslararası bir dil olarak yaygınlaşmasına ve fransızca konuşanların artmasına olanak vermiştir; bu arada, XX. yy’ın uluslararası dili olan İngilizcenin kazandığı önem, özellikle teknik alanda yeni terimlerin fransızcaya girmesine yol açmıştır.