Flüor Nedir Özellikleri Nelerdir? Atom numarası Z=9, atom ağırlığı M= 18,9984 ve simgesi F olan, halojenler kümesinden bir element. Moissan,flüoru başlıca minerali flüorinden (ya da flüorspat, Ca F2) yalıtmıştır. Ayrıca, alüminyum metalürjisinde elektrolit olarak kullanılan kriyolitten de (Na3AlF6) elde edilir; dolayısıyle flüor, alüminyum, demir ve benzeri metallerin sanayisinde katışkı olarak ortaya çıkan bir maddedir. Flüor, hidrojen flüorür ve bunun potasyum tuzunun karışımının, karbon anot ve çelik katotla elektrolizinden elde edilir.
Açık mor renkteki flüorin billurları. Flüorin ya da flüorspat, vazolann üretiminde kullanıldığı gibi metalürjide de ergitici olarak kullanılır.
Flüor Özellikleri
Olağan koşullar altında, F2, -188,2°C’ ta sıvılaşan ve -219°C’ta katılaşan, açık sarı renkli bir gazdır. Elementler arasında, en elektronegatif ve tepkime gücü en yüksek olanıdır. Çok güçlü bir yükseltgen olan flüor, aşağı
yukarı bütün elementlerle birleşir. Hidrojenle, sulu çözeltisi, camı ve silisi etkileyen (cam üstüne oymacılıkta kullanılır) ve önemli yaralar açabilen zayıf bir asit olan hidroflüorür asitini (ya da hidroflüorik asit) verir.
Buharları mukozaları tahriş eder. Hidrojenin sıvı, flüorunsa katı olduğu sıcaklıklarda, hidrojenin patlayıcı etkisi vardır. Flüor, bütün metalleri etkileyerek flüorürleri verir. Uranyumla, UF6 (gazlı yayılımı aracılığıyla uranyumun, 235 ve 238 izotoplarının ayrılmasında kullanılan gaz) ve UF4 flüorürlerini oluşturur (UF4, metal haldeki uranyum hazırlanmasında kullanılır). Flüor, halojenlerarası, çok sayıda bileşik verir ve ksenon, kripton gibi bazı asal gazlara da etki eder. Bütün hidrojenli bileşikleri etkilediğinden canlılar için çok tehlikelidir.
Sodyuma yaptığı etki aracılığıyla oksijen flüorür (OF2), oksijenli ortamda ve düşük basınçta elektrik boşalması etkisiyle de 02F2, 03F2 ve 04F2 bileşiklerini verir. Flüorun hidrokarbonlarla yer değiştirmesi çok önemlidir. Bu doğrudan değil de (doğrudan olursa tutuşma gerçekleşir), halojenin, klorlu ya da bromlu bir türevle, ancak, gümüş flüorür ya da hidroflüorür asiti aracılığıyla yer değiştirmesi biçiminde olur. Flüorlu hidrokarbonlar, perflüorlu türevler (yalnız flüor ve karbon içerirler) ve flüoroklorru flüorobromlu türevler (bilinen adları freon ve forandır) elde edilir.
FLÜORUN ORGANİK BİLEŞİKLERİ
Flüorun organik türevlerinin incelenmesine, ilk olarak, 1900’de Swarts’ın çalışmalarıyla başlandı, ama bu çalışmalar 1930 yılından sonra metan ve etanın flüorlu türevlerinin soğutma alanındaki uygulanmalarının ortaya çıkarılmasıyla gerçek bir gelişme gösterdi. Bunun sonucunda da,flüor atomlarının bir organik moleküle girdiklerinde bunun yapısını kökünden değiştirilebileceği anlaşıldı. Nitekim, flüor, yukarıda da belirttiğimiz gibi, bütün elementler arasında, en elektronegatif olandır ve öbür elementlerle yaptığı bağların enerjileri son derece yüksektir. Bunun sonucunda iki özellik ortaya çıkar: Perflüorlu molekülün kimyasal ve fiziksel etkenlere karşı direnmesine yol açan yoğunluğu; elektronegatifliğinden ötürü, perflüorlu bir zincirin, molekülde bulunan öbür yer değiştiricilere (ornatıcılara) olan güçlü etkisi. Flüorlu organik bileşiklerin uygulama alanları işte bu iki özelliğe dayalıdır. Flüorun, ısıya ve kimyasal etkenlere karşı olan büyük kararlılığı, metan ve etanın kloroya da bromo-flüorlu türevlerinin (freonlar ve foranlar) gelişmesine yol açtı: Bu türevler, sözgelimi ev soğutucularının üretiminde soğutucu akışkan olarak, yangınla savaşım aracı (çünkü tetraflüoroetilenin polimerlerinin [teflon, soreflon] çok yüksek bir ısıl kararlılığı ve kimyasal etkenlere karşı olağanüstü bir direnci vardır) olarak kullanılırlar. Uzunkarbon zincirli perflüorlu alifatik bileşikler, dokumaların ve kâğıtların, yağlara ve sıvı yağlara karşı geçirimsiz olmalarını sağlarlar.
Bir moleküldeki, perflüorlu bir yer değiştirici aynı molekülde bulunan başka kümelerin de davranışlarını güçlü biçimde değiştirir. Sözgelimi, asetik asit (sirke) zayıf bir asittir ama buna karşılık, triflüoroasetik asit, asetik asitten yaklaşık 10 000 kez daha kuvvetlidir. Bu yer değiştirme, son derece çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bunların arasında, bir boyarmadde molekülüne, perflüorlu bir kümenin girmesinin, boyarmaddenin en yüksek soğurmasını daha kısa dalga uzunluklarına kaydırarak, canlılığını ve ışığa karşı olan direncini artırdığını belirtebiliriz. Ayrıca, flüorlu bazı kortikosteroitlerin.tutuşmaya karşı etkinlikleri, flüorlu olmayan türdeşlerininkine oranla, yüzlerce kez daha fazladır. Öte yandan D.D.T’nin flüorlu benzeri de D.D.T’den çok daha etkindir.
Kimyasal formülleri çok çeşitli olan freonlar ya da foranlar son derece kararlı, tutuşmayan (bu nedenle yangın söndürücülerde kullanılırlar), kokusuz, zehirsiz, soğutucu akışkanlardır. İyi bir D.D.T. çözücüsü olan CCl2F2 bileşiği böcek öldürücü bombaların doldurulmasında kullanılır.
800°C’a doğru, CHCIF2 tetraflüoroetilene (F2C=CF2) dönüşür; bunun polimerleşmesi de en kararlı bileşiklerden biri olan teflonu verir. Bu flüorlu plastik madde, çok sayıda kimyasal ve fiziksel etkiye dayandığı için çok kullanılır. Aynı şey, flüorlu yapay yağlar ve kauçuklar (vitonlar) için de geçerlidir.
Son Yorumlar