Bir maddeden yeni bir madde oluşturan değişim kimyasal değişimdir. Bir tahta kaşığı veya çatalı düşünelim. Bir tahta parçası yontularak ve şekil verilerek tahta kaşık veya çatal haline dönüştürülmüştür. Tahta, kaşık veya çatal hâline dönüştüğünde de yine tahtadır. Tahtadan başka bir madde hâline dönüşmemiştir. Sadece şekli, büyüklüğü, hacmi, kütlesi, dokusal özellikleri gibi fiziksel özellikleri değişmiştir. Madde, yeni bir maddeye dönüşmemiş, yani kimlik değiştirmemiştir. Bir büyük tahta parçasını oluşturan atom ve molekül yapısı ile tahta bir kaşığı oluşturan atom ve molekül yapısı aynıdır.
Günlük yaşantımızda karşılaştığımız fırıncı, aşçı, kuaför, çiftçi, marangoz, itfaiye eri, duvar boyacısı gibi birçok meslek grubu çalışanlarının işlerini yaparken kullandıkları maddeler değişime uğrar. Onların yaptıkları işlerinin bir kısmı kimyasal değişim, bir kısmı da fiziksel değişimdir.
Kimyasal değişmeyi gösteren ipuçları; renk değişimi, ısı ve ışık açığa çıkması, gaz kabarcığı oluşması vb. şeklinde olabilir. Tüm kimyasal değişmeler için aynı ipuçlarını kullanabilir misiniz? Hayır kullanamayız bazen farklılık gösterebilir. Yaptığınız “ Bir Maddeden Yeni Bir Madde Oluşur mu?” etkinliğinde kimyasal değişimin kanıtı olarak belirlediğiniz ipuçları nelerdir? Yaptığınız deneyde, yanan mumun yapısının değişmediğini fark ettiniz mi? Mum, katı hâlden sıvı hâle geçerken ısı almıştır. Sıvı hâldeki mum, katılaşırken aldığı ısıyı geri vermiştir. Bu olayda mum molekül yapısını korumuştur. Kimyasal değişme sonucunda oluşan yeni maddenin moleküler yapısı, kendisini oluşturan maddelerin yapısına benzemez. Maddenin kimliği değişmiştir. Yukarıda verilen açıklamalardan ve yaptığınız etkinliklerden yola çıkarak atom molekül modelleri ile temsil edilmiş değişimlerde fiziksel ve kimyasal değişimleri ayırt edebilir misiniz? Aşağıda verilmiştir.
Ateş böcekleri, vücutlarındaki kimyasal değişim sonucunda ışık üretir. Örümcekler, ağ örmek için kimyasal değişim sonucu salgı oluşturur ve
bu salgıyla ağlarını örer.
Fiziksel ve kimyasal değişimleri maddelerin tanecik yapılarını gösteren modeller üzerinde inceleyelim.
Yukarıdaki şekillerde bir maddenin ısı alması ile meydana gelen değişim gösterilmiştir. I. durumda maddenin atomlarının dizilişine bakarak katı hâlde olduğunu söyleyebiliriz. II. durumda ise ısı etkisi ile hâl değişimi olmuş ve madde sıvı hâle geçmiştir. Bu olay sırasında maddenin kimliğinde bir değişiklik olmamıştır.
Yukarıdaki şekillerde meydana gelen değişimlerde de maddelerin kimliğinde olmamıştır. Bu nedenle değişimin fiziksel olduğunu söyleyebiliriz.
Yukarıdaki şekilleri incelediğinizde yeni bir maddenin oluştuğunu söyleyebilirsiniz. Yani meydana gelen değişimde maddeler kimlik değiştirmiştir.
Son Yorumlar