Fas Genel ve Coğrafi Özellikleri

Fas genel ve coğrafi özellikleri, Kuzey Afrika’da ülke.

Fas’ın doğal görüntülerinde ve ikli­minde yer yer büyük değişiklikler gözlenir; deniz, güneş, kar, dağlar iç içe geçmiş gibidir; insanlar arasında da büyük ayrılıklar göze çarpar; Faslı (Fez) bir burjuva ile Atlas dağlarının fellahı ve Sahra çölünün göçebesi bir­birine benzemez. Ayrıca, toplum da bazı yerlerde ataerkil, bazı yerlerde modern ve ileridir. Siyasal yaşam da bu genel görünüme uyar.

Görünürde istikrarlı bir monarşi düzeni çerçevesinde suikastlar ve komplo girişimleri birbirini izler; muhalefet güçlenemez, örgütlenemez; ama başkaldırılar ve protestoların sonu gelmez. “Medine”lerin (geleneksel arap mahalleleri) daracık sokak­ları ve yüksek vadilerde yaşayan aile toplulukları (duarlar), hâlâ Ortaçağ temposunu sürdürür gibidir; ama bunalım ve tedirginlik havası her­keste, köylülerde, işçilerde, öğrenci­lerde, hattâ siyaset alanında alttan alta sezilir.

Coğrafi Özellikleri

Kuzey Afrika bütünü içinde Fas, dağ­larının daha yüksek olmasıyla ve sınırları içinde önemli ovalar ya da yaylalar bulunmasıyla, farklılık gös­terir. Bereketli ve kalabalık ovalar Atlas Okyanusu kıyısı boyunca, Garb’dan Şaviya’ya ve Dukkala’ya kadar uzanır; bu kesimde dağların arasına, doğuya doğru, kuzeyde Sais yaylası, güneyde Sus ovası sokulur. Fas’ın Atlas Okyanusu kesimiyle Doğu Fas arasında, üç sıradan oluşan Atlas dağları uzanır. Sıradağların başlıcası olan Büyük (ya da Yüksek) Atlasların en yüksek doruğu, aynı Rabat’ta bir zamanda Kuzey Afrika’nın da en yüksek tepesi olan Tubkal dağıdır 4165 m; güneybatıda Anti Atlaslar’ dan Sus ırmağıyla ayrılan bu sıradağ, Sirua dağıyla gene onlara bağlanır; kuzeydoğuda Orta Atlaslardan Muluya ırmağı vadisiyle ayrılır. Güneydoğuda birçok küçük dağ sırası Büyük Atlaslar’ı Cezayir’deki Sahra Atlasları arasında yer alan Ksur dağlarına bağlar. Kuzeyde, Rif sıradağları, Cebelitarık boğazından Muluya’nın aşağı çığırına kadar Akdeniz’i izlerler.

Okyanusa ve çöle yakın olan Fas, yazın kurak ve sıcak bölgenin koşul­larından, kışın okyanusun ılıman ikliminden etkilenir. Atlas Okyanusuna bakan yamaçta kışlar yumuşak, yazlar ılımlı geçer (Rabat ve Tanca’da yıllık sıcaklık ortalaması 17°C). İç kesimlere doğru ilerlen­dikçe, sıcaklık farkları artar (Fas’ta [Fes] ağustosta 44°C, şubatta 1°C). Dağlarda, iklimin kara iklimi özellik­leri daha da ağır basar. Yağış oranı batıdan doğuya, kuzeyden güneye gidildikçe azalır (Rabat’ta 523 mm). Akdeniz’in ve okyanusun etkilerine açık olan dağlara bol yağış düşer; başlıca akarsular Atlas sıradağların­dan Atlas Okyanusu ovalarına doğru iner: Um er-Rebia (600 km); Sebu ırmağı; Sus ırmağı; Tensift ırmağı; Muluya ırmağı (400 km). Muluya ırmağı, günümüzde bereketli bir ova olan Beni Snasen’i suladıktan sonra kuzeydoğuda Akdeniz’e ulaşır. Güneye yönelen akarsular içinde yal­nızca Draa ırmağı (ama yalnızca yağışların en bol olduğu yıllarda) Atlas Okyanusuna ulaşır. İklim gibi, akarsuların da başlıca özelliği, son derece düzensiz olmalarıdır.

Hadi Paylaş!