Element Bileşik ve Karışım

ELEMENTLER VE ELEMENTLERİN SEMBOLLERİ

1. Okulda bir öğrenci, ad ve soyadıyla çağrılsa o çağrıya isim benzerliği nedeniyle birden çok öğrenci cevap verebilir. İsim yerine numara kullanılırsa durum ne olur? Neden?

Bir okulda veya sınıfta aynı ismi taşıyan bir çok öğrenci vardır. İsim ile seslenildiğinde, bu isme sahip bütün öğrenciler bu seslenmeye bakacaktır. İsim yerine her öğrenciye bir numara verildiğinde bu numara ile seslenildiğinde sadece o numaranın sahibi öğrenci cevap verecektir.

2. Yandaki fotoğrafta yer alan cisimleri inceleyiniz. Bu cisimlerin yapımında hangi maddeler kullanılmış olabilir?

Bu fotoğrafta mutfak tezgahında bulunan mutfak araç gereçleri gözükmektedir. Bu cisimlerin yapımında, demir, plastik, cam, toprak kullanılmış olabilir.

3. Bütün maddeler atomlardan oluşmuştur. Atomlardan oluştukları hâlde maddelerin özelliklerinin farklı olmasının sebebi nedir?

Bir maddeyi oluşturan atomların dizilişleri, sayıları ve büyüklükleri birbirinden farklıdır. Sabunun, suyun ve gazın tanecikli yapısı bir diğerinden farklıdır. Maddenin tanecikli.yapısındaki bu farklılık maddelerin her birinin özelliklerinin de farklı olmasına neden olmaktadır. http://www.yardimcikaynaklar.com/butun-maddeleri-olusturan-tanecikler-ayni-midir/

4. Atom-molekül, element-bileşik ve saf madde-karışım arasındaki farklılıklar nelerdir? Yazınız.

Bu sorun başka bir konuda açıklanmıştır. http://www.yardimcikaynaklar.com/atom-molekul-element-bilesik-ve-saf-madde-karisim-arasindaki-farkliliklar-nelerdir-yaziniz/

1. ELEMENT, BİLEŞİK VE KARIŞIM

Maddelerin atom adı verilen taneciklerden oluştuğunu 6. sınıftaki “Maddenin Tanecikli Yapısı” ünitesinden biliyorsunuz. Atom, maddenin gözle görülemeyecek kadar küçük yapı taşıdır. Maddelerdeki atomları göstermek için madde modelleri kullanılır. Madde modellerinde atomlar renkli kürelerle gösterilir (Şekil 4.1).

Yukarıdaki madde modellerini inceledikten sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Modellerin her birinde kaç tür atom vardır?

1. modelde 22 atom, 2. modelde 18 atom, 3. modelde 20 atom vardır.

2. Modelleri verilen bu maddelerin benzerlik ve farklılıkları nedir?

3. model tek atomdan, 1.ve 2. modeller 2 atomdan meydana gelmiştir. 3. model tek atomdan meyda gelmiş bir element, 2. model 2 atomdan meydana gelmiş bileşik, 1. model 2 elementten meydana gelmiş bir karışımdır.

3. Hangi model veya modellerdeki atomlar bir elementi temsil eder? Neden?

3 nolu model tek atomlu bir elementi temsil eder. Çünkü modelde kırmızı renkli tek atom kürelerinden meydana gelmiştir.

4. Element olmayan modeller hangi tür maddeleri temsil eder? Buna nasıl karar verdiniz?

2 nolu model 2 farklı atomun bir araya gelmesiyle mavi kırmızı atomlar bileşiği oluşturur. 3 nolu model 2 farklı elementin biraraya gelmesiyle karışımı meydana getirir.

6. sınıftaki “Maddenin Tanecikli Yapısı” ünitesinden bütün maddeler atomlardan oluştuğu hâlde maddelerin özelliklerinin birbirinden farklı olduğunu biliyorsunuz. Örneğin, demir bakırdan daha sağlamdır ancak elektriği bakır kadar iyi iletemez. Örneğimizdeki demir ve bakırın farklı özelliklere sahip olmasını nasıl açıklarsınız?

Demir demir atomundan, bakır bakır atomundan meydana gelir. Bakırı oluşturan atomlarla demiri oluşturan atomlar farklı büyüklüktedir.

Maddeler neden modellerle gösteriliyor? Sizce farklı maddelerin madde modelleri oluşturulurken renk ve büyüklükleri farklı küreler kullanılmasının nedeni ne olabilir? Tartışınız.

Maddeleri atomlarını belirtmek için modelleme yapılır. Madde modellerinde renk ve büyüklükleri farklı küreler kullanılmasının sebebi farklı ekement ve atomları göstermektir. Modelleme ile göstermek bilimsel iletişimi kolaylaştırır. 

Sınıfınıza getirilen madde modellerini veya şekilleri inceleyiniz. Model veya şekillerin benzerliklerden yararlanarak bu maddeleri gruplandırmaya çalışınız.

Madde modellerindeki her kürenin bir atomu temsil ettiğini düşünebiliriz. Bu durumda Bulalım etkinliğindeki 3. model aynı cins atomlardan, 2. model ise iki farklı atomdan oluşmuştur. 6. sınıftaki “Maddenin Tanecikli Yapısı” ünitesinden de bildiğiniz gibi aynı cins atomların bir araya gelmesiyle oluşan saf madde element (3. model), farklı cins atomların bir araya gelmesiyle oluşan saf madde ise bileşik (2. model) olarak adlandırılır. Saf olma “Kendinden başka madde içermeme” anlamındadır. Bulalım etkinliğindeki 1. modelde olduğu gibi farklı maddelerin bir arada bulunduğu madde topluluğu ise karışımdır. Karışımları element ve bileşik gibi saf maddelerden ayıran en önemli özellik basit yöntemlerle kendini oluşturan maddelere ayrılabilmesidir. Örneğin tuzlu suyu buharlaştırma ile tuz ve suya ayırabiliriz.

Aynı veya farklı cinsteki atomların bağlanması ile atom kümeleri oluşur. Atom kümelerine molekül denildiğini hatırlayınız. Kürdan ve çeşitli renklerde oyun hamurları kullanarak molekül modelleri oluşturabilir miyiz? Aşağıdaki etkinliği yapalım:

1. ETKİNLİK: Madde Modelleri

Malzeme listesi: Çeşitli renklerde oyun hamurları, kürdanlar
Amaç: Madde modellerini inceleyerek bunları element ve bileşik olarak sınıflandırmak, atomlar ile element ve bileşik arasındaki ilişkiyi belirlemek

Etkinliğin yapılışı

• 3-4 kişilik gruplar oluşturunuz.
• Aşağıda verilen madde modellerini inceleyiniz. Bunlardan hangilerinin atom kümelerinden, yani moleküllerden oluştuğunu belirleyerek defterinize yazınız.
• Oyun hamurlarından toplar yaparak ve kürdan kullanarak aşağıdaki madde modellerine ait atom ve molekülleri oluşturunuz.

Sorular

1. Hangi madde modelleri moleküllerden, hangileri atomlardan oluşmuştur?

1, 2 ve 4. madde modelleri moleküllerden, 3. madde modeli atomlardan meydana gelmiştir.

 

2. Hangi madde modellerinde moleküller aynı, hangilerinde farklı cins atom içermektedir?

1 ve 2 nolu madde molekülleri aynı cins atomdan 4 nolu madde molekülleri farklı cins atomlardan oluşmuştur.

3. Yaptığınız molekül modellerinden hangileri elemente aittir? Neden?

1,2 ve 3 nolu madde modelleri bir elementtir. Çünkü tek cins atomdan meydana gelen modellere element denir.

4. Bir maddenin element olarak sınıflandırılması için gerekli koşul nedir?

Bir madde element olarak sınıflandıralbilmesi için, tek cins atomdan oluşmalı fiziksel ve kimyasal yöntemlerle ayrılamması gerekir.

5. Element olmayan madde modelindeki moleküllerde kaç farklı atom vardır?

Element olmayan madde modelindeki moleküllerde birden fazla farklı atom vardır.

Etkinlikte de gördüğünüz gibi 1, 2 ve 4. modellerdeki maddeler atomların bir araya gelmesiyle moleküllerden oluşmuştur. 3. modeldeki madde ise atomlardan oluşmuştur. Moleküller, etkinlikteki 1 ve 2. modelde olduğu gibi aynı veya 4. modelde görüldüğü gibi farklı tür atomların bir araya gelmesi ile oluşabilir. Tek cins atom içeren saf maddeler element olarak sınıflandırılır. Farklı cins atom içeren molekülsüz yapıdaki veya moleküller yapıdaki saf maddeler ise bileşiktir. Görüldüğü gibi elementler ve bileşiklerin her ikisi de hem moleküler hem de atomik yapıda olabilir. 6. sınıftaki “Maddenin Tanecikli Yapısı” ünitesinden de hatırlayacağınız gibi maddeler fiziksel veya kimyasal değişime uğrayabilir. Kimyasal değişime uğrayan farklı madde atomları moleküller oluşturarak yeni maddeler meydana getirebilir. Bileşik molekülleri de kendini oluşturan madde atomlarına ayrışabilir ve başka madde atomlarıyla yeni moleküller oluşturabilir. Madde modellerine bakılarak bir maddede meydana gelen değişimin fiziksel mi, kimyasal mı olduğuna karar verilebilir.

Yukarıdaki madde modellerini inceleyerek aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Hangi madde fiziksel, hangi madde kimyasal değişime uğramıştır?

A maddesi fiziksel B maddesi kimyasal değişime uğramıştır.

2. a. Hangi madde kendinden başka maddelere ayrışmıştır?

B maddesi kendinden başka maddelere ayrışmıştır.

b. Hangi madde kendinden başka maddelere ayrışmamıştır? Bu madde element midir yoksa bileşik midir?

A maddesi başka maddelere ayrışmamıştır. Bu madde bir elementtir.