Cumhurbaşkanı ne zaman seçimin yenilenmesi kararı verir? Cumhurbaşkanınca seçimin yenilenmesi kararı, 1961 Anayasası ile getirilmiştir. 1961 Anayasası Cumhurbaşkanına bu yetkiyi tanırken oldukça çekingen davranmış ve getirdiği koşullar ile mekanizmanın işlemesini güçleştirmiştir.
1961 Anayasasının getirdiği sisteme göre, Cumhurbaşkanının Meclis seçiminin yenilenmesine karar verebilmesi için :
a) 18 aylık süre içinde iki kez Bakanlar Kurulunun düşürülmesi ve onun ardından üçüncü kez de güvensizlik oyu verilmesi,
b) Başbakanın, Cumhurbaşkanından Meclis seçiminin yenilenmesini istemesi,
c) Cumhurbaşkanının Meclis Başkanına danışması gerekir.
Cumhurbaşkanına bu yetki verilirken, fesih yerine, seçimlerin yenilenmesi deyimi kullanılmıştır. Bunda, 1921 ve 1924 Anayasalarının etkisi görülür. Klâsik parlamenter sistemde, feshedilen Meclisin yetkisi, fesih karan ile sona erer. Buna karşılık, Türk Anayasa Hukukunda, yenilenmesine karar verilen Meclisin yetkisi yeni Meclisin seçilmesine kadar sürer. Bu açıdan, seçimin yenilenmesi kararının Meclis, ya da Cumhurbaşkanı tarafından alınması arasında fark yoktur.
1982 Anayasasına göre, Cumhurbaşkanının Meclis seçiminin yenilenmesine karar veribilmesi için, aşağıdaki şartların oluşması gerekir:
a) Yeni kurulan Bakanlar Kurulunun güvenoyu alamaması (m. 110/2), veya Bakanlar Kurulunun gensoru sonucu (m. 99/4), yahut görev sırasında güvenoyu isteminin reddedilmesi (m. 111/1), yollarından biri ile düşürülmesi durumunda, kırk beş günde, yeni Bakanlar Kurulunun oluşturulamaması, ya da güvenoyu alamaması,
b) Başbakanın güvensizlik oyu dışında, çekilmesi üzerine kırk beş gün içinde Bakanlar Kurulunun kurulamaması,
c) Yeni seçilen Türkiye Büyük Millet Meclisinde Başkanlık Divanının seçiminden sonra, 45 gün içinde Bakanlar Kurulunun kurulamaması durumlarında, Cumhurbaşkanı Meclis Başkanına danışarak seçimin yenilenmesine karar verebilir (m. 116).
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşıldığı gibi, Meclis seçiminin yenilenmesine karar verme yetkisi Cumhurbaşkanına verilmiş, yürütmenin sorumlu başı olan Başbakan devre dışında tutulmuştur. Bu düzenleme klâsik parlamenter sisteme uymaktadır. Danışma Meclisi, Meclis seçiminin yenilenmesini, Başbakanın istemi üzerine Cumhurbaşkanına vermiş iken, Milli Güvenlik Konseyi madde metninde değişiklik yaparak, Başbakanı devreden çıkarmış, Meclis seçimini yenileme yetkisini, Meclis Başkanına danışma koşulu ile, Cumhurbaşkanına vermiştir. Böylece Anayasa, Cumhurbaşkanının sorumluluğu altında işleyebilen bir mekanizma getirmiştir.
Cumhurbaşkanın yenileme kararı alması durumunda, yenileme kararını izleyen 90 günden sonraki ilk pazar günü oy verme günüdür.
Son Yorumlar