Çinli felsefeci (İ.Ö. VI. yy.).
Lao Dan adıyla da tanınan ve Taoculuğun kurucusu olan Lao-Dzı bazı kaynaklarda “Yaşlı Efendi” olarak da geçer. Lao-Dzı, Çou sülalesi imparatorlarının saraylarında arşiv memurluğu yapmış, ama bu sülalenin çöküş döneminde, yaşadığı yerden, bazı resimlemelerde gösterildiği gibi, siyah bir öküzün sırtında, Batı’ya gitmek için ayrılmış, bir geçitten geçerken geçit bekçisinin isteği üzerine, sonraları “erdemin ve hikmetin kutsal kitabı” Tao-Dı Cing olarak adlandırılan,bir tür “bilgelik vasiyetnamesi”ni yazmıştır.
Tao-Dı Cing
5 000 sözcükten oluşan Tao-Dı Cing (Yol ve Erdem Kitabı) başlangıçtan beri, Çin düşünce biçiminin en derin eğilimlerini dile getiren Taoculuğun temel kitabı oldu ve öyle kaldı. Düzyazı ile şiirin uyumlu bir bileşimi olan yapıt, en yüce iyiyi, Te (Etkin Eylem) ile uyum sağlayarak Tao (Yol) ile özdeşleşmede aramaya çağıran özlü sözlerden oluşmuştur. Lao-Dzı, varolan her şeyi içine alan büyük üçlü Gökyüzü, İnsanoğlu ve Toprak’tan önceki, tümüyle belirsiz ilk ilkeyi tanımlayabilmek için en eksiksiz deyimin Tao sözcüğü olduğunu belirlemiştir. Tao deyimi tümüyle “Yaşlı Efendi” Lao-Dzı’ya özgü değüdir; gerçekte, Eskiçağ bilgeliklerinin mirasçıları Konfuçius ve Lao-Dzı öğretileri bu sözcüğe farklı açıklamalar getirmişlerdir.
Tao, Lao-Dzı’ya göre “eylemsizliği”, kendi içine dönmeyi, ortak ve yapay olgular dünyasından bütünüyle soyutlanmayı önerirken, çağdaşı olan Konfuçius ise, bütün dünyada ortaklaşa sürdürülecek bir kusursuzlaşmayı buyurur. Konuşmadan eğiten, emir vermeden yöneten bilge kişi böylelikle Taö’nun düzenleyici gücünü paylaşabilir.
Taoculuk
Tao-Dı Cing’den sonra yazılmış metinler, simya ve üfürükçülük gibi bazı geleneksel bilgiler aracüığıyla yüzyülar boyu sözlü olarak aktarılan Taocu öğretinin ancak bir bölümünün özetini yansıtır. İ.Ö. II. yy’dan başlayarak Çin halkı arasında yaygınlaşan Taoculuk, tapmakları, toplu ayinleri ile uygulanan biçimsel ve yaygın gerçek bir din olmuştur.
Son Yorumlar