Canlılık Hücreyle Başlar Hücre Zarı ve Sitoplazma Nedir? Canlıların vücüdunu oluşturan en küçük yapı birimine hücre denir.Hücreler çok küçük oldukları için , mikroskop yardımıyla incelenebilir.Hücreler bir organizmanın sahip olduğu solunum , boşaltım , sentez ve büyüme gibi canlılık özelliklerini gösterir.Bundan dolayı hücreler canlıdır diyebiliriz.Bitki hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde köşeli olduğu gözlenir.
Hayvan hücreleri mikroskop ile incelediğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak olduğu gözlemlenir.
Hücreler genel olarak; hücre zarı , sitoplazma ve çekirdek olmak üzere üç bölümden oluşur.
Hücre Zarı
Hücreyi bulunduğu ortamdan ayıran , ince örtüye hücre zarı denir.Hücre zarları esnek, canlı ve yarı saydamdır.Hücre zarı; hücreyi çevresinden ayırır , hücreye şekil verir , sitoplazmayı dış etkilerden korur ve hücrenin madde alış-verişini kontrol eder.
Hücre zarının yapısında madde geçişini sağlayan geçitler vardır.Hücre zarları seçici geçirgen özelliğine sahiptir.Bu özellik, hücreye zaralı maddelerin gimesini , hücre içindeki zararlı olan maddelerin ise dış ortama atılmasını sağlar.
Bazı hücrelerde , zar dışında bulunan dayanıklı örtüye hücre duvarı denir.Hücre duvarı bitki , bakteri ve mantar hücrelerinde vardır.Hücre duvarı sert, cansız ve koruyucudur.Hücre zarına destek olur.Hayvan hücrelerindeki ise hücre duvarı bulunmaz.
Sitoplazma
Hücre zarı ile çekirdek arasında bulunan akıcı sıvı bölümüne sitoplazma denir. Sitoplazma saydam , akıcı ve canlıdır.Sitoplazmanın büyük bir kısmını su oluşturur.Sitoplazmada beslenme , solunum ve boşaltım gibi yaşamsal olaylar gerçekleşir.
Sitoplazmadaki farklı işlenmiş yapılara organel denir.Organeller hücre faaliyetlerinin hızlı ve kontrollü yapılmasını sağlar.
Endoplazmik Retikulum
Hücre zarı , çekirdek ve diğer organeller arasında , kanal veya tüpler oluşturur.Hücre içindeki yapılar arasında madde iletimini sağlar.
Lizozom
Hücre içi sindirimden sorumlu organeldir.Hücreye alınan büyük moleküllü besinleri parçalar.Hücrede depo edilen besinleri ve hücredeki yıpranmış – yaşlanmış olan organelleri parçalayarak yok eder.
Golgi Cisimciği
Salgılarının üretilmesi , paketlenmesi ve salgılamasında görev yapar.Golginin etkinliği sonucu; ter, gözyaşı , süt , balözü , mukus ve sindirim sıvısı gibi maddeleri üretir.
Ribozom
Hücrede en fazla bulunan organeldir.İhtiyaç duyulan proteinleri sentezler.
Sentriyoller
Sadece hayvan hücrelerinde çiftler halinde bulunur.Hücre bölünmesi sırasında , sayısını artırır.Hücre bölünmesinde görev yapar.
Kloroplastlar
Bitki hücrelerinde bulunur.Kloroplastın içinde klorofil denilen yeşil renkli maddeler vardır.Yaprak ve olgunlaşmış meyvelere yeşil renk verir.Güneş ışığını emerek , karbondioksit ve sudan hücrenin ihtiyaç duyduğu besinleri ve oksijeni üretir.(Fotosentez olayı)
Karbondioksit + Su + Işık = Besin + Oksijen
Koful
Hücrede atık maddeleri veya ihtiyaç fazlası olan besinleri depolar.Bitki hücrelerinde büyük hayvan hücrelerinde küçüktür.
Mitokondri
Hücrenin enerji santralidir.Kloroplastın ürettiği besin ve oksijeni kullanarak , enerji üretir.
Besin + Oksijen = Karbondioksit + Su + Enerji
Enerji ihtiyacı fazla olan u ve organ hücrelerinde , fazla sayıda mitokondri bulunur.
Son Yorumlar