Avusturyalı biyoloji uzmanı ve ruh­bilimci Lorenz Kimdir?

Avusturyalı biyoloji uzmanı ve ruh­bilimci (Viyana, 1903-Altenburg, 1989).

Viyana’da karşılaştırmalı anatomi ve hayvan psikolojisi eğitimi gördükten sonra 1940’ta Königsberg Üniversitesi’nde profesör olan Konrad Zacharias Lorenz, modem etolojinin kuru­cularındandır.

AvusturyalI olmakla birlikte, çoğun­lukla Batı Almanya’da çalışan Lo­renz, Max-Planck Enstitüsü’nün yö­neticisi olarak Bavyera’da Seewiesen’de hayvanların hareketleri üstü­ne inceleme yaptı. Hayvanların dav­ranışlarım kavramak için onların ya­şama biçimlerini paylaşmak gerekti­ğini düşünerek, yaşamım hayvanlar­la birlikte geçirmeye başladı. Böylece zamanının büyük bir bölümünü kaz­lar ve ördeklerin arasında, sular için­de çırpınarak geçiren ilginç bir kişi oldu. Ayrıca küçük kargalar (Corvus monedula), köpekler, balıklar, vb’yle ilgili araştırmalar da yaparak, hay­vanların davranışlarının büyük bir bölümünün doğuştan olduğu ve aynı biçimde, doğuştanlığm insanda da çok önemli bir rol oynadığı sonucu­na vardı.

Lorenz, küçük karga sürülerinin sı­nıflandırması üstüne çok ilgi çekici incelemelere girişmiş, kazlar ve öbür türlerle gerçekten “diyalog kurma”yı başarmış ve bu yüzden kitaplarından birini Er redete mit dem Vieh, den Vögeln und den Fischen (Memeliler­le, Kuşlarla ve Balıklarla Konuşurdu, 1949) diye adlandırmıştır. En önemli bulgularından biri “bağlanma”dır: Yeni doğan hayvan, ilk gördüğü varlığı (ve hattâ ilk nesneyi) annesi sanır ve ona bağlanır (kaz yav­rularının Lorenz’i izlemelerinin ne­deni de buydu). Lorenz, ayrıca hay­vanlarda saldırganlığın önemini or­taya koymuştur. Lorenz’in savları şiddetle tartışıldı. Bilimsel tartışma, AvusturyalI bilim adamına öbür iki etoloji uzmanı Kari von Frisch ve Nikolas Tinbergen’le birlikte tıp ve ruhbilim dalında Nobel ödülünün verilmesinin (1973) ardın­dan yeniden şiddetlendi. Ayrıca, bu fırsattan yararlanılarak gün ışığına çıkarılan bazı metinler, Lorenz’in ırkçı nazi savlarını desteklediğini or­taya çıkarmıştı. Getirebildiği açıkla­malara karşın, bu olay durumunu sarstı. Lorenz’in öbür yapıtları ara­sında özellikle şunlar sayılabilir: So kam der Mensch auf den Hund (İn­san Köpeği Böyle Eğitti, 1949); Evolution and Modification ofBehaviour (Davranışın Evrimi ve Değişmesi, 1965); Über Tierisches und Menschliches Verhalten (Hayvanların ve İn­sanların Davranışı Üstüne, 1965); Civilized Man’s Eight Deadly Sins (Uy­gar İnsanın Sekiz Büyük Günahı, 1973); Grundlagen der Ethologie (Etolojinin Temelleri, 1978); Dasjahr des Graugans (Boz Kazların yılı, 1979).

Hadi Paylaş!