Abide Nedir? (isim Arapça ebed, sonsuzluk’tan âbide). Bir insanın, olayın hatırasını yaşatmak, devam ettirmek için dikilen heykel veya mimari eser; anıt: tik hava kurbanları tayyareci Fethi, Sadık ve Nuri için hükümet âbide yaptırmaya hazırlanırken, heykellerinin dikilmesini isteyenler de vardı (Peyami Safa). Hacmi ve haşmetiyle kendini kabul ettiren büyük mimari eser: O asra, 1500 senesinden 1600 senesine kadar, yalnız mimari görüşüyle bakan gözler, milti kudretin bir âbideler silsilesini temaşa etmiş olur (Yahya Kemal). Her hangi bir türde gösterişli, başarılı, gelecek devirlere kalacak değerde eser: Bütün âbide eserlerde, hayatın, henüz kesilmemiş bir damardan akan kan gibi taze ve sahih damgasını görebilirsin (C. S. Tarancı). Mecaz Büyüklüğü veya kudreti münakaşa edilmeyen: Şimdi bile bu çirkin şeyler bir zulüm âbidesi yıkmak için dahi kullanılsa gene muzır, gene nefret edilecek şeylerdi (H. E. Adı var).
Âbidat (çoğul isim Arapçada âbide’nin çoğulu evâbid iken Türkçede âbidat olarak kullanılmıştır.) Eski Âbideler, anıtlar.
Âbidatı atika, eskiden kalma anıtlar: Âbidat-ı atika şahadet ediyor ki. (Cenah Şahabeddin).
(Hukuk) Âbideler, saklanmaları tarih ve sanat bakımından genel menfaatle ilgili, menkul ve gayrımenkullerdir. Bunlara ayrı hükümler uygulanır; zaman aşımı ile iktisap edilemez, başkasına temlik olunamaz ve memleketten çıkarılamaz. (atika nizamnamesi.) Âbideleri tahrip, âbide ve heykellerin tahrip veya imhası, şikayete hacet olmaksızın takip edilerek, 3 aydan 2 seneye kadar hapis ve 250 liraya kadar para cezası ile cezalandırılır (T. Ceza kanunu 516 md. 2. fıkra 3. bend). Heykeller de âbide kavramına girmekle beraber, uygulanmada söz konusu olabilecek tereddütleri ortadan kaldırmak için 3531 sayılı tadil kanunu ile madde metnine eklenmiştir. Atatürk Hakkında İşlenen Suçlar Hakkındaki kanunun (20 temmuz 1961, nu. 5816) 1. md. 2. fıkrasına göre, Atatürk’ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk’ün kabrini tahrip eden, kıran, bozan veya kirleten kimse hakkında bir yıldan beş yıla kadar ağır hapis cezası verilmektedir.
Abidevi sıfat Âbide’ye ait, âbide gibi, (Mecaz) Çok büyük, muhteşem, muazzam, anıt değerinde: Yakacıktaki tarihi çınar abidevi bir ağaçtır (Burhan Felek).
Son Yorumlar