Abü, Absvehr, Abyod, Sidişeyh, Abzah

ABÜ

(isim Fransızca abus). Aşırılık, ifrat: O, abüsünün kurbanı oldu (H. R. Gürpınar).

ABÜ TAB

(isim, Farsça âb, su; ü, ve; tâb, parlaklık). Eski Mecaz, Güzellik, letafet: Seyr kıl gör kim gülistânın ne âb ü tâbi var (Fuzuli), Tazelik, canlılık: Biraz şu rind-i İlâhiye âb ü tâb getir (Muallim Naci). Rum’da şi’re âb ütâbi evvel bunlar vermişlerdir (Riyâzî). Parlaklık, ihtişam, gösteriş: Âh ü tâbiyle bu şeb haneme cânân geliyor (Şarkı).

Absvehr

(savunma anlamında almanca ), 1925-1944 arasında faaliyet gösteren, alman genel kurmayına bağlı istihbarat servisi. İlk olarak XIX. yy.da Nachrichtenbüro adiyle kurulan ve daha sonra Nachrichtendienst (istihbarat servisi) adını alan kuruluş, 1918’de lağvedildi. 1925 Yılında Abwehr adıyla yeniden kuruldu. Başlıca görevi, Almanya’yı ve alman ordusunu bozguncu akımlara karşı savunmaktı. Alman genel kurmay başkanlığına bağlı yabancı ülkelerdeki istihbarat teşkilatını biraraya getiren Abwehr, 1935’te amiral Canaris’in yönetimine girdi ve bu tarihten sonra gücü daha da arttı. Abwehr ikinci Dünya savaşı sırasında Wehrmacht’ın siyasi ve stratejik harekatının hazırlanmasında önemli rol oynadı. Gestapo ve nazi partisiyle sürekli bir ihtilâf halinde olan Abwehr, ancak şubat 1944’e kadar bağımsız bir servis olarak kalabildi. O tarihte, Canaris, Hitler tarafından görevinden uzaklaştırıldı ve Abwehr O.K.W.’den alınarak Reichicherheıtamt’ın (Reich güvenlik bürosu) emrine verildi.

ABYOD veya ABYAZ

(VADİ EL), Cezayir’de, Avras dağ kitlesinde bir akarsu. Cebel Şelya’dan çıkar, Ahmar Hadu dağı eteğini boylar: vâdisi, vahalar meydana getiren birtakım küçük çanakları, dar boğazlarla birbirine bağlar. Akarsu güneyde. Şot Melgir tuzlu bataklığında sona erer.

ABYOD SİDİŞEYH

(EL), Cezayir sahrasında, Saura İdarî bölgesinde çevre (arrondissement) merkezi; Ksur dağlarının eteğine rastlar. XVII. yy.’ın ünlü mürâbiti Sidi Şeyh’in (Sîdî Şayh) türbesi bulunduğu için, bu yer kutsal sayılır.

ABZAH

Kafkas dillerinden Adige’nin batı kolunu teşkil eden Kyah (k’yah) veya Çerkezce’nin bozkır diyalektlerinden biri. Abadzeh de denir. En yakını Bjeduh [duh] diyalektidir. Eskiden Kuban ırmağının yukarı kısmında 19 000 kişi tarafından konuşulurdu. Türkiye’ye göçten sonra (1864), şimdi May kop dolaylarında oturan, çiftçilik ve bahçıvanlık ile geçinen ve Abzah etkisi altında bulunan 5 000 kişinin dilidir. Labartayca’dan bazı fonetik farklar ile ayrılır; Kabartay thu [th’u], abzah tfı [tfî] (= 5) gibi.

Hadi Paylaş!