Anadolu Türk beyliklerinin kültürel alanda yaptıkları hizmetler neler olabilir? Kösedağ Savaşından sonra Anadolunun büyük bölümü Moğol hakimiyetine girdi. Türkler, Türkiye Selçuklu Devleti’nin zayıflaması ve yıkılması sürecinde beylikler kurarak bağımsızlıklarını korumaya çalıştılar. Böylece Anadolu’da siyasi birlik parçalandı; yeniden beylikler dönemi başladı. Bu beylikler, özellikle Anadolu’nun batısında Moğol baskısından uzak Bizans İmparatorluğu sınırında kuruldu. Kısa sürede Bizans’a ait toprakları fetheden Türk beylikleri Marmara ve Ege Denizi’ne ulaştılar. Böylece Anadolu’nun tamamına yakını Türk hakimiyeti altına girdi. Beylikler Anadolu’da düzen ve asayişi yeniden sağladılar.
Uç bölgelerinde görev alan Türkmen beyleri, Anadolu’ya obaları,boy ve oymakları ile geldiler. Daha sonra gelen Türkmenler nüfusun artmasını sağladı. Türkmen Beylikleri bağımsızlıklarını kazanınca Anadolu’da yeni bir Türkleşme ve canlanma dönemi başladı. Moğolların baskısıyla Türkmenler, Batı’da Bizanslılara karşı fetihlere giriştiler. Uçlarda yapılan savaşların gaza ve cihat anlayışıyla olması fetih hareketlerini hızlandırdı. Bu beylikler, Anadolu’nun Türkleşmesine ve buradaki Türk kültürünün kökleşmesine katkıda bulundular.Göçebelere toprak verdiler.
Anadolu Beylikleri Döneminde Türk beyleri edebi ve dini ürünlerin Türkçeye çevrilmesine öncülük ettiler. Karamanoğlu Mehmet Bey, 13 Mayıs 1277’de bir ferman yayımladı. Böylece Türkçe, devlet dili olarak ilan edildi. Karamanoğlu Mehmet Bey’in, “Bugünden sonra divanda, dergahta, bargahta, mecliste, meydanda Türkçeden başka dil konuşulmaya.” demiştir.
Germiyanoğulları, bilim insanlarını ve şairleri korudular. Aydınoğlu İsa Bey bilgin idi. Tabip Hacı Paşa, onun zamanında tıbbi eserler yazdı. Kutbuddin fiirazi, Kastamonu’da Emir Çobanoğlu Muzafferüddin tarafından korundu. Molla Fenari ise Karamanoğullarından destek gördü.
XIV. yüzyılda Türk dili ve edebiyatında büyük gelişmeler oldu. Bunda şairlerin Türkçe söylemeleri ve yazmaları büyük rol oynadı. Kırşehirli fieyh AhmedGülşehrî, devrinin tanınmış şairlerindendir.Âşık Paşa da eserlerinde sade bir Türkçe kullanmıştır. Bu yüzyılda Hoca Mesud, Aydınoğlu Umur Bey adına Kelile ve Dimne’yi Farsçadan Türkçeye tercüme etti. Germiyanoğullarından Yakup Bey Türkçenin gelişmesine katkıda bulundu. Kadı Burhaneddin Ahmed ise Azeri lehçesi ile yazdığı Türkçe Divan’ı ile Türkçenin gelişmesine hizmet etti.
Son Yorumlar