Çevrenizde fiziksel ve kimyasal değişmelere örnek olabilecek olayları listeleyiniz. Bu olayları destekleyen görselleri gazete, dergi vb. kaynaklardan araştırınız. Elde ettiğiniz verilerle bir poster çalışması hazırlayıp sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız.
Fiziksel değişim olayları
Yukarıdaki fotoğrafta yer alan sandviçte; ekmek dilimleri arasında peynir, kesilmiş domates, salatalık ve temizlenip küçük parçalara ayrılmış marullar bulunmaktadır. Sandviç hazırlanırken yiyeceklerin kesilmesi veya küçük parçalara bölünmeleriyle bu yiyecekler kendi özelliklerini kaybetmezler. Bu fiziksel değişime bir örnektir.
Fiziksel değişimle maddenin taneciklerinin hızı ve boşluklu yapısının düzeni değişirken taneciklerin yapısı değişmez. Örneğin dondurmamızı satın aldığımızda katı hâldedir ve tanecikleri öteleme ve dönme hareketleri yapamayacak şekilde birbirlerine sıkıca tutunup, sadece titreşim hareketi yapabilirler. Fakat dondurma ısınmaya başladığında tanecikleri daha serbest hareket ederek titreşim hareketlerinin yanında öteleme ve dönme hareketleri de yapmaya başlar. Daha sonra eriyerek sıvı hâle geçer. Dondurma, katı ve sıvı hâllerde farklı görünmesine rağmen, hem sıvı ve hem de katı hâlde aynı taneciklerden oluşmaktadır. Bu durum maddelerde meydana gelen fiziksel değişimler sonucu yeni maddelerin oluşmadığının bir göstergesidir.
Fiziksel değişmede maddenin tanecikleri değişmediği için madde tekrar eski hâline dönüştürülebilir. Bir kâğıdın katlanması kesilmesi, yırtılması veya buruşturulması fiziksel değişmeye örnektir. Kağıdın katlanması, kesilmesi, yırtılması veya buruşturulması gibi fiziksel değişimleri sonunda kağıdın tanecikleri değişmemiş aynı kalmıştır.
Çömlek, toprağın fiziksel değişime uğramış hâlidir. Çömlekler tekrar parçalanıp ezilerek kolaylıkla toprak haline dönüştürülebilir. Yapılan bu işlemlerde sadece toprağın görüntüsü değişmektedir. Ancak toprağın tanecik yapısı değişmemektedir.
Sıcak bir günde aldığımız çikolatanın paketin içerisinde eridiğini ama buzdolabına koyduğumuzda yine katılaşıp eski hâline geldiğini görmüşsünüzdür. Çikolatanın erimesi veya tekrar donmasıyla maddenin kimliği değişmemiş yine aynı kalmıştır. Sadece görünümü ve şekli değişmiştir.
Fiziksel değişim olan hâl değişimine verilebilecek en iyi örneklerden biri de günlük hayatımızda sıkça karşılaştığımız suyun; donma, erime ve buharlaşmasından dolayı gerçekleşen hal değişimleridir. Suyun hal değişimi sırasında tanecikleri değişmez, sadece hareketleri, hızları ve tanecikler arasındaki boşluklar değişir. Su taneciklerinin her durumda aynı olmaları, fakat hal değiştirince hızlarının ve aralarındaki boşlukların değişmesi, bu olayın fiziksel bir değişim olduğunu açıkça göstermektedir.
çayımıza attığımızda şeker bir süre sonra çıplak gözle görünmez. Şekerin görünmez olması şeker taneciklerinin su içerisinde dağılmasından, bir başka ifadeyle şekerin suda çözünmesinden kaynaklanmaktadır. Şeker suda çözülünce o kadar küçük parçacıklara ayrılmıştır ki çıplak gözle görmek mümkün değildir. Su içinde çözünmüş olan şeker tanecikleri görülmemesine karşın kimliğinin en önemli belirtisi olan tadını korumaktadır. Sonuç olarak elimizdeki kesme şeker de, çayda çözünen şeker de aynı taneciklerden oluşmaktadır. Bu nedenle şekerin suda çözünmesi fiziksel bir değişimdir.
Kimyasal değişim olayları
Değişik sebzeler kullanılarak yapılan bir sebze çorbasının tadı, kokusu ve rengi çorba yapımında kullanılan sebzelerden tamamen farklıdır. Sebzelerin doğranarak parçalanması fiziksel değişimdir. Fakat doğranan bu sebzelerden çorba yapılması kimyasal bir değişimdir.
Kimyasal değişim sonucu yeni bir madde oluştuğu için maddeler fiziksel yollarla eski hâline dönüştürülemez. Yukarıda 3 tane örnek görülmektedir. Küflenen ekmek, çürüyen elma ve paslanan araba.
Sirkeye kabartma tozu eklediğinizde oluşan gaz ve köpükler, kabartma tozunun sirkeyle etkileşerek kimyasal değişime uğradığını gösterir.
evlerimizde ısınmak için kullandığımız odunu veya kömürü yaktığımızda madde kimyasal değişime uğrayarak kül ve dumana dönüşür. Yakılan odun veya kömürden hem ısı hem de ışık elde etmiş oluruz. Bu değişimlerde odunun yanmasının bir kimyasal değişim olduğunu gösterir.
Comments