A.B.D’li devlet adamı Kennedy, (Brookline, Massachusetts, 1917-Dallas, Texas, 1963).
Harvard Üniversitesi’ni bitirdikten sonra İkinci Dünya savaşma deniz subayı olarak katılan John Fitzgerald Kennedy 1946’da Temsilciler Meclisi’ne, 1952’de Senato’ya seçildi, 1961’de de A.B.D. başkam oldu. Böylece Eisenhower’ın 1952 ve 1956’da başkan seçilmesiyle iktidardan uzaklaştırılan demokratlar, yeniden iktidara gelmiş oldular. A.B.D’nin en genç başkanı olan Kennedy ilk olarak dış işleriyle uğraştı. A.B.D’nin o dönemde dünya üstünde büyük etkisi vardı, ama başkanın girişkenliğini engelleyen bazı durumlar da ortaya çıkmıştı: Küba’da castroculuk ve Latin Amerika’da uyandırdığı yakınlık duygusu; A.B.D’nin yanında yer almak istemeyen birçok Üçüncü Dünya ülkesinin yansızlık siyaseti; A.B.D’nin Birleşmiş Milletler’e girmesine engel olduğu Çin Halk Cumhuriyeti’nin Güneydoğu Asya işlerine karışmış olması; bir bunalıma her zaman yol açabilecek olan A.B.D.-S.S.C.B ilişkilerindeki güvensizlik; vb.
Yanındakilerin verdiği yanlış bilgilere kanan Kennedy, A.B.D’ne sığınmış Castro düşmanlarının Küba’ya bir silahlı çıkarma yapmasıyla Castro’nun işini bitireceğini sandı. Bu girişim, 1961’de Domuzlar Körfezi çıkarmasının büyük yenügiye uğramasıyla sonuçlandı ve Kennedy zor duruma düştü. Ama Moskova ile ilişkilerinde daha dikkatli davrandı. A.B.D.-S.S.C.B. gerginliğinin nükleer bir savaşa yol açacağına inanan Kennedy, 1961’de Viyana’da Kruşçev ile buluştu ve ona A.B.D’nin aldığı kararları açıkladı; Berlin konusunda iki devletin karşı karşıya gelmesinin büyük tehlikeler yarattığını belirtti. Ancak Kruşçev onu anlamadı ya da umursamadı, çünkü ertesi yıl Küba’ya Sovyet füzelerinin yerleştirilmesinden doğan bunalım patlak verdi. Genç başkanın kararlılığı ve Kruşçev’in esnek davranışı bunalımın atlatılmasını sağladı. 5.5.C.B., füzeleri kaldırmayı 28 Ekim 1962’de kabul ettiği zaman Kennedy, rakibinin karşısında onu küçük düşürücü hareketlerden kaçındı.
Buna karşılık, Kennedy’nin başka planları başarıya ulaşmadı. Nitekim, 1961’de, Latin Amerika ülkelerine yardım amacıyla düzenlenen “İlerleme İçin İttifak” planı başarılı olmadı.
Kennedy’nin başkanlığı döneminde gönderildiği genellikle unutulan 15 000 askeri damşman ile başlayan Vietnam bunalımıysa, A.B.D’ni çok zor duruma düşürdü. Kennedy’nin en kesin başarısı, yumuşama siyasetine yol açan 5 Ağustos 1963’te Moskova’da
S.S.C.B.ve İngiltere ile imzaladığı nükleer denemelerin sınırlandırılması anlaşması oldu. Bu anlaşma taraflarca çiğnenmediği gibi başka devletler tarafından da kabul edildi. Temmuz 1960’ta hükümetinin programını Demokrat Kurultayı karşısında açıklayan Kennedy bu programı, çabalar ve fedakârlıklar sonunda ulaşılabilecek bir “yeni sınır” olarak niteledi. Bu söz özgün olduğu kadar A.B.D. toplumunun yetersizliklerini de belirten bir formüldü. Ama Kennedy’ nin, 22 Kasım 1963’te, Texas’a yaptığı bir gezi sırasında öldürülmesi hükümet programının somut olarak uygulanmasını engelledi.
Son Yorumlar